تحلیل وجه روایی در رمان «مذکرات کلب عراقی» اثر عبدالهادی سعدون بر اساس نظریة ژرار ژنت

Abstract

روایت‌شناسی به عنوان یکی از شاخه‌های نقد ادبی و به‌ویژه نقد ساختارگرا، علمی است جدید که به بررسی عناصر ساختاری روایت می‌پردازد. در این عرصه، نظریه‌پردازان بسیاری ظهور کردند که هر یک به ارائة الگویی خاص جهت تحلیل متون روایی پرداختند. از جملة این نظریه‌پردازان، ژرار ژنت منتقد ساختارگرای فرانسوی است. نظریة وی بر تمایز بین سه سطح روایت؛ یعنی داستان، روایت و روایتگری استوار است. ژنت روابط میان این سه سطح را از طریق سه مؤلفة زمان، وجه و لحن بررسی می‌کند. این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی و با تکیه بر دیدگاه روایی ژنت، به منظور ارزیابی میزان اطلاعات روایی راوی، به بررسی وجه در رمان «مذکرات کلب عراقی» به عنوان متنی روایی از نوع خاطره‌نوشته و یکی از آثار عبدالهادی سعدون، نویسندة معاصر عراقی می‌پردازد. وجه روایی اصطلاحی کلی است که به روابط راوی با داستان اشاره می‌کند و شامل فاصله و کانون می‌شود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میزان فاصله میان راوی و داستان در این رمان با گفتمان مستقیم، غیرمستقیم و غیرمستقیم آزاد راوی کم و زیاد می‌شود تا روایت از یکنواختی خارج گردد. این رمان از منظر راوی اول‌شخص مفردی روایت می‌شود که خود قهرمان اصلی داستان است؛ لذا کانون روایت این اثر، درونی است.