بررسی وجوه تشابه سبکی - زبانی شاهنامة فردوسی با ویس‌ و رامین فخرالدین اسعد گرگانی

Abstract

<em>شاهنامة </em>حکیم ابوالقاسم فردوسی منظومه‌ای جاودان از عصر سامانی و غزنوی است که ایرانیان تا حد زیادی حفظ زبان و ملّیت ایرانی را در بحران‌های ادوار مختلف مدیون این اثر بی‌بدیل هستند. <em>شاهنامه </em>از جنبه‌های گوناگون حائز اهمیت است؛ یکی از جنبه‌هایی که شاهنامه‌پژوهان کمتر بدان توجه داشته‌اند، مقایسۀ واژگان، ترکیبات و تعابیر آن با آثار دیگر است. فخرالدین اسعد گرگانی،<em> ویس و رامین</em> را در قرن پنجم از متنی پهلوی به نظم درآورده‌است و در موارد بسیاری مشابهت‌های زبانی با <em>شاهنامه</em> دارد. در این پژوهش کاربرد واژه‌ها و ترکیبات با معانی یکسان و همچنین میزان کاربرد واژگان پهلوی و کهن در دو اثر بررسی و مطابقت داده شده‌است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد ویژگی‌های لغوی مشابه دو اثر نشان‌دهندة تأثیرپذیری <em>ویس و رامین</em> از <em>شاهنامه</em> در حوزۀ تکنیک‌های زبانی است. نکتۀ دیگر تناسب واژه‌های به‌کاررفته در <em>شاهنامه</em> و <em>ویس و رامین</em> با فرم و محتوای آثار است. این موضوع را می‌توان از کاربرد واژه‌هایی دریافت که از سویی با موسیقی کلام هماهنگ است و از سوی دیگر با رسوم آیینی و باورهای مدنظر گویندگان در پیوند است.