استعاره های نو و چند لایه در شعر خاقانی

Abstract

استعاره از مهمترین ابزار انتقال زبان از کاربرد حقیقی به کاربرد مجازی و ادبی آن است و بیش از عناصر دیگر شعر در نوآوری و ایجاد سبک شخصی نقش دارد. خاقانی از نظر آفرینش استعارات بدیع و تازه در شمار خلّاق‌ترین شعرای فارسی‌گوی قرار دارد. وی که از همه خلاقیت هنری و دانسته‌های خود در جهت ایجاد شیوه‌ای تازه و دیریاب ساختن شعر استفاده کرده، از استعاره‌های تازه و دیریاب در این راستا بهره زیادی برده است. بررسی استعاره در شعر خاقانی موجب شناخت بیشتر هنرنمایی‌های او در عرصه خیال و فهم بهتر شعر او می‌شود. این مقاله با این هدف به بررسی زمینه‌های آفرینش استعاره در شعر خاقانی و نو آوری‌های او در این قلمرو پرداخته‌است. وی علاوه بر کشف ارتباط و شباهت‌های تازه بین اشیا و پدیده‌ها که موجب ساخت استعاره‌های نو شده، در ساختار استعاره نیز نوآوری‌هایی به وجود آورده‌است. گاهی ارتباط کشف کرده او بین دو شیء در چند لایه ارتباطی شکل گرفته است که می‌توان آن را استعاره‌های چند لایه‌ای نامید.