کارکرد‍ِ زبان در شعر ایرج میرزا

Abstract

در میان شاعران عصر مشروطه، شعر ایرج میرزا، ازلحاظ کاربرد ویژة زبان و شگردهای کلامی - که آگاهانه بدان پرداخته است - جایگاهی ویژه دارد. وی با جسارتی هنرمندانه هنجارهای زبان رایج را در سطح‌های صرفی، نحوی و واژگانی، واجی و معنایی در هم می‌شکند و فضایی تازه در حیطة زبان ادبی ایجاد می‌کند و این کار را با زبانی ساده و روان انجام می‌دهد؛ به گونه‌ای که بی‌اغراق، می‌توان گفت در بین شاعران این عصر، شعر وی بیش از دیگران به زبان طبیعی نزدیک است. این مقاله به بررسی پاره‌ای عملکردهای زبانی ایرج پرداخته و نشان داده است که وی چگونه به کمک این زبانِ ساده و روان، شعر خود را وسیلة بیان مفاهیم انقلابی، اجتماعی ـ سیاسی، طنزآلود، شکوائیه و ... قرار داده و با بهره‌گیری از ترکیب‌های نوساخته و لطیفه‌پردازی‌های کم سابقه، خود را صاحبِ سبکی ویژه ساخته است.