تحلیل اثر روش تعیین موقعیت قله منحنی پراش در اندازه گیری تنش پسماند به روش استاندارد پراش اشعه ایکس

Abstract

روش استاندارد پراش اشعه ایکس از پرکاربردترین روش‌های غیرمخرب اندازه‌گیری تنش پسماند، مخصوصاً در صنایع حساس نظامی، هسته‌ای و هوافضا می‌باشد. این روش، برای تعیین تنش پسماند از تغییرات فاصله بین صفحات کریستالی به عنوان کرنش استفاده می‌کند. با توجه به قانون براگ، میزان دقت در اندازه‌گیری فاصله بین صفحات کریستالی به میزان دقت در تعیین موقعیت قله منحنی‌ پراش وابسته می‌باشد. بنابراین، میزان دقت در اندازه‌گیری تنش پسماند به روش استاندارد پراش اشعه ایکس به دقت تعیین موقعیت قله منحنی‌های پراش وابسته می‌باشد. در این مقاله، برای نمایش اهمیت بالای روش تعیین موقعیت قله منحنی‌های پراش بر روی نتایج روش استاندارد پراش اشعه ایکس و ارائه نحوه آنالیز و تحلیل منحنی‌های پراش اشعه ایکس از سه روش پرکاربرد مرکز ثقل، سهمی و گوسین برای تعیین موقعیت قله منحنی‌های پراش ورق‌نوردی دو لایه مس-آلومینیوم استفاده شده و برای هر یک تنش پسماند و انحراف معیار محاسبه شده است. سپس، تأثیر ضرایب مختلف مانند تأثیر پس‌زمینه، ضریب جذب، ضریب لورنتز و پرتو kα2 روی نتایج بدست آمده از روش‌های فوق بررسی شده است. برای اعتبار بخشی به نتایج روش استاندارد پراش اشعه ایکس، تنش پسماند به روش سوراخ‌کاری مرکزی نیز اندازه‌گیری شده است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهند که تحلیل تنش پسماند به روش استاندارد پراش اشعه ایکس به نوع روش مورد استفاده برای تعیین موقعیت قله منحنی‌های پراش بسیار حساس می‌باشد و روش تعیین موقعیت مرکز ثقل را می‌توان به عنوان یک روش مناسب برای اندازه‌گیری تنش پسماند به روش استاندارد پراش اشعه ایکس در نمونه‌های نورد شده معرفی نمود. بررسی تأثیر پارامترهای مختلف نیز نشان می‌دهد که پرتو kα2 و پس‌زمینه، بیشترین تأثیر را در نتایج روش‌های فوق دارا می‌باشند.