«منطق» حصول پیشرفت در مبانی علوم اجتماعی ـ اسلامی؛ مبتنی بر شواهد قرآنی و روایی

Abstract

این مقاله با استفاده از روش اسنادی-تحلیلی و همچنین آوردن شواهدی قرآنی و روایی از شاخصه‌ها و اهداف پیشرفت از منظر اسلام، سعی داشته به کشف "منطق" حصول پیشرفت در مبانی علوم اجتماعی اسلامی، نائل آید. نتایج حاصل‌شده از پژوهش‌های قرآنی و حدیثی انجام شده، نشان می‌دهند که برخلاف نظریات‌ غربی که هر «افزایشی» را پیشرفت می‌دانند، اسلام افزایشی را پیشرفت تلقی می‌نماید که از بطن تقوا برخاسته است و تقوا در آن هم نقش «اُصالی» و هم «آلی» دارد. جامعه‌ای که ملکه تقوا را به دست آورد، خصلت‌های اخلاقی زائیده شده از بطن تقوا در آن نمایان خواهند شد و در جای‌جای آن نمود می‌یابند و درنهایت این خصلت‌ها در قالب «ظهورات» تمدنی نمایان می‌شوند و نظامات موجود در این جامعه، مانند نظام سیاسی و فرهنگی، متولدشده از چنین خصلت‌هایی هستند. در پایان الگوواره و منطق حرکت به سمت جامعه پیشرفته اسلامی تصویر شده است.