تأثیر تمرینات توانبخشی مبتنی بر ورزش بر متغیرهای بیومکانیکی عروق کرونر بیماران آترواسکلروتیک: بررسی مروری سیستماتیک

Abstract

مقدمه و اهداف اختلال بالینی بیماری عروق کرونری قلب عمدتاً در نتیجه آترواسکلروز شریان­های کرونری ایجاد می­شود. فرآیند آترواسکلروز نوعی پاسخ التهابی به آسیب اندوتلیال دیواره شریان است. فاکتورهای بیومکانیکی و آسیب­های همودینامیکی از عوامل اصلی آسیب بافت اندوتلیال می­باشد. گسترش آترواسکلروز سبب خرابی و گاهاً از دست دادن مهلک عملکرد قلب خواهد شد. هدف از پژوهش حاضر، مروری سیستماتیک بر مطالعات انجام­شده جهت بررسی اثر تمرینات توانبخشی ورزشی بر متغیرهای بیومکانیکی عروق کرونر بیماران آترواسکلروتیک بود. مواد و روش­ ها در تحقیق حاضر با جستجوی مقالات در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر شامل ScienceDirect، Elsevier، PubMed، Springer، SID و Magiran به دو زبان انگلیسی و فارسی با جستجوی کلمات توانبخشی ورزشی، بیومکانیک، آترواسکلروز و عروق کرونر در بازه زمانی 1998 تا 2018 میلادی انجام و بررسی نهایی بر روی 38 مقاله با ارتباط مستقیم انجام شد. یافته­ ها مروری بر نتایج یافته­های قبلی، مؤید آن است که در اثر بروز آترواسکروز شریان، ساختار دیواره عروق و ماهیت اجزای تشکیل­دهنده آن تغییر یافته و سخت و ضخیم می­گردد. ضمن اینکه با گسترش آترواسکروز شریان، جریان خون از حالت یکنواخت به جریان تلاطمی تغییر وضعیت می­دهد. نیروهای مکانیکی وارده بر دیواره عروق شامل استرس­های برشی جریان خون بر لومن رگ و استرس­های پیرامونی ناشی از فشار خون با پیشرفت جراحات آترواسکلروز تغییر الگو داده و بر شدت بیماری خواهند افزود. مطالعات نشان داده که اثرات توانبخشی ورزشی بر بیماران آترواسکلروتیک شامل تغییرات مورفولوژیکی خواهد بود که منجر به بهبود جریان خون می­گردد. افزایش سطوح استرس برشی ناشی از تمرین منجر به کاهش مقاومت عروق و افزایش پرفوژن بافتی، کاهش سختی عروق، افزایش ظرفیت اتساع­پذیری عروق، افزایش قطر لومن شریان، جلوگیری از گسترش پلاک آترواسکلروتیک و بهبود آنژیوژنز و آرتریوژنز می­شود. توانبخشی ورزشی موجب کاهش ناتوانی، کاهش نیاز به رویه­های مداخله­ای، بهبود ریسک­فاکتورهای قلبی-عروقی، بهبود پیدایش عروق جدید میوکارد، کاهش مرگ­ومیر و بهبود کیفیت زندگی می­گردد. ضمناً تمرینات ورزشی ترکیبی (هوازی-مقاومتی) بر تمرینات هوازی یا تمرینات مقاومتی به تنهایی برتری دارد. نتیجه ­گیری به نظر می‌رسد تمرینات توانبخشی ورزشی ضمن جلوگیری از گسترش آترواسکلروز و محافظت در مقابل وقایع قلبی-عروقی عمده، موجب بهبود تمامی متغیرهای بیومکانیکی عروق کرونری قلب گردیده و بیماران در وضعیت نسبتاً پایدار به سر می­برند. ضمناً تمامی مطالعات بر این موضوع اتفاق نظر دارند که انجام تمرینات بایستی به­طور منظم و ترجیحاً در طول هفته با شدت بالای متوسط و به­صورت ترکیبی اجرا گردد.