سرمایه خلاق و رشد اقتصاد شهری - منطقه‌ای در استان‌های ایران

Abstract

در دهه‌های اخیر رشد اقتصاد شهر و منطقه و عوامل تأثیرگذار بر آن در رشته‌های مختلف به‌ویژه جغرافیای اقتصادی و برنامه‌ریزی شهری ـ منطقه‌ای مورد توجه بوده است. از نظریه‌های مطرح در‌این زمینه طبقه خلاق ریچارد فلوریداست که با سرمایه خلاق و نقش آن در رشد اقتصاد شهری ـ منطقه‌ای شناخته می‌شود. این تحقیق بر آن است تا این نظریه را در بستر کشور ایران تبیین کند. یافته‌ها نشان داد مطابق با ادبیات نظری، سرمایه خلاق در کشور ایران به‌عنوان موتور محرکه‌ای رشد شهری ـ منطقه‌ای به‌خصوص رشد اقتصاد شهری ـ منطقه‌ای عمل می‌‌کند؛ چراکه سرمایه خلاق می‌تواند 41 درصد تغییرات متغیر سرانه تولید ناخالص داخلی و 55 درصد تغییرات متغیر سرانه سپرده‌های بانکی را تبیین کند. همچنین مشخص شد عواملی همچون استعداد، تنوع و تسامح، فناوری، درآمد سرانه، امکانات و دارایی‌های محلی در کنار هم نقش مهمی در تصمیم‌های مکانی سرمایه خلاق و انتخاب محل برای کار و زندگی، ایفا می‌کنند؛ به‌طوری‌که در‌مجموع 82 درصد از تغییرات سرمایه خلاق را در استان‌های ایران توضیح می‌دهند. همچنین در این تحقیق با استفاده از ادبیات نظری و یافته‌ها، جغرافیای خلاقیت در استان‌های ایران ترسیم شد که حکایت از تسلط یک الگوی مرکز ـ پیرامون دارد که هر‌چه از مرکز (پایتخت) به‌سمت سایر مناطق سرزمین حرکت می‌کنیم از ضریب خلاقیت استان‌ها کاسته می‌شود. به‌طورکلی ترسیم نقشه جغرافیای خلاقیت در استان‌های ایران تا حدود زیادی ترسیم‌کننده سیمای رشد اقتصادی آینده و نشان‌دهنده آن است که کدام استان‌ها می‌توانند در رقابت روزافزون شهرها و مناطق در پرورش، حفظ و جذب سرمایه خلاق، موفق عمل کنند.