مطالعۀ تطبیقی ویژگی‌های مشترک طراحی چهره‌های معنوی در تمدن‌های دینی (بودایی، مسیحیت، اسلام)

Abstract

در تاریخ هنر و تمدن‌های دینی، همواره شاهد ظهور آثار معنوی و روحانی هستیم که سعی در برقراری ارتباط انسان با عوالم ملکوتی دارند و یکی از بارزترین مصادیق آن چهره‌های معنوی است. چهرۀ انسان‌های وارسته مجالی برای نمایش روحانیت و معنویت در قالب تصویر انسانی بوده و همواره در تمدن‌های دینی مورد توجه خاص بوده است. این چهره‌ها دارای خصلت‌هایی است که وقتی در کنار یکدیگر قرار داده می‌شود چنین به نظر می‌آید که دارای روحی واحد و مشترک هستند. شناسایی ویژگی‌های مشترک چهره‌های معنوی در تمدن‌های دینی هدف اصلی این تحقیق است. در این مقاله سعی شده است با استفاده از تحلیل و تفسیر صورت نوعیه و بیان دیدگاه‌های گوناگون صاحبنظران دربارۀ آن به شناسایی ویژگی‌های مشترک چهره‌های معنوی و چگونگی استفادۀ هنرمندان از این اصول در آثارشان پرداخته شود. ارائۀ مقاله براساس روش تحقیق توصیفی‌ـ‌تحلیلی است که اساس آن توصیف نمونه‌هایی از چهره‌های موجود در برخی از تمدن‌های دینی است و ضمن بررسی نحوۀ تلقی هنرمندان در تمدن‌های گوناگون نسبت به خلق چهره‌های معنوی که برگرفته از صورت نوعیه‌اند، برخی از ویژگی‌های مشترک این چهره‌ها شناسایی شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که چهره‌های معنوی در تمدن‌های دینی دارای ویژگی‌های مشترکی است که می‌توان با استفاده از آن‌ها، چهره‌ای آرمانی را متصور شد. در نتیجه، مهم‌ترین ویژگی‌های مشترک این چهره‌ها عبارت‌اند از: ابروان کشیده و کمانی، چشمان درشت و بادامی، بینی کشیده، لبانی کوچک، پیشانی محراب گونه و گشاده.