بررسی روش‌های مختلف برآورد کرنش و تنش لرزه‌ای و برآورد نرخ کوتاه‌شدگی پوسته زمین در ایران با به‌کارگیری سازوکار زمین‌لرزه‌‌ها

Abstract

در این پژوهش، تنش، کرنش و نرخ کوتاه‌شدگی پوسته زمین در ایران با روش‌های کاسترف و مولنار برآورد شده و هم‌چنین نقش منطقه‌بندی در برآوردها نیز بررسی شده است. در این راستا، شمار 637 زمین‌لرزه با بزرگای گشتاوری بزرگ‌تر از 5/5 در بازه زمانی سال‌های 1909 تا 2016 به‌کار برده شده است. راستای فشار، کشش و کرنش لرزه‌ای با دو روش (بلوک‌بندی و هر زمین‌لرزه جداگانه) و هم‌چنین کوتاه‌شدگی افقی و تغییرات قائم پوسته زمین برآورد شده‌اند. راستای فشار و کشش و اندازه کرنش لرزه‌ای به‌دست آمده از سازوکار زمین‌لرزه‌ها به سه ‌صورت برآورد شد: هر زمین‌لرزه جداگانه، منطقه‌بندی º1׺1 و منطقه‌بندی زمین‌ساختی. داده‌پردازی نشان می‌دهد که راستای فشار و کشش و اندازه کرنش لرزه‌ای شدیدا به نوع منطقه‌بندی وابسته است. هم‌چنین، برآورد اندازه کرنش لرزه‌ای با دو روش کاستروف و مولنار با یکدیگر تفاوت آشکاری نشان می‌دهند. با این حال می‌توان گفت، بیش‌ترین دگرشکلی در ایران در گستره دشت‌بیاض و قائن در خاور ایران روی می‌دهد. برآورد سرعت قائم پوسته زمین در زاگرس فراخاسته، ستبرشدگی و در فروافتادگی پیش‌بوم زاگرس، نازک‌شدگی پوسته را به‌دنبال داشته، که هم‌خوانی خوبی با زمین‌ساخت گستره دارد. اگرچه، در البرز خاوری این برآورد فراخاست بوده، در البرز باختری فرونشست به‌دست آمده که با زمین‌ساخت البرز که یک گستره برخوردی فشاری و مایل است هم‌خوانی ندارد.