زمین شیمی عناصر نادر خاکی نهشته بوکسیت درزی ولی، شرق بوکان، استان آذربایجان غربی، شمال غرب ایران

Abstract

نهشته بوکسیت درزی­ولی بوکان (جنوب استان آذربایجان­غربی، شمال غرب ایران) به شکل لایه­ها و عدسی­های منفصل چینه­سان در درون سنگ­های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) توسعه یافته است. بر اساس ویژگی­های فیزیکی، در یکی از لایه­­های ملاحظه شده از این نهشته، چهار تیپ بوکسیت تشخیص داده شده است که به ترتیب از پایین به بالا شامل (1) کانسنگ قرمز قهوه­ای، (2) کانسنگ کرم مایل به سبز، (3) کانسنگ سبز مایل به خاکستری و (4) کانسنگ سبز تیره می­باشند. بر اساس مطالعات سنگ­نگاری، کانسنگ­های این نهشته حاوی بافت­های پلیتومورفیک، برشی دروغین، جریانی- کلومورفی، پیزوئیدی، نودولار، اوئیدی و کلاست­های نابرجا می­باشند. یافته های کانی­شناسی نشان می­دهند که کانی­های اصلی سنگ­ساز کانسنگ­های بوکسیتی شامل دیاسپور، بوهمیت، پیروفیلیت، ایلیت، گوتیت، هماتیت، شاموزیت، کائولینیت، روتیل، آناتاز، موسکویت، کلسیت، دولومیت، کلریت، کروندوم و کوارتز هستند. حضور مقادیر بالای کانی های سیلیکاتی دلالت بر نارس بودن و سیستم زهکشی ضعیف در طی تکوین این نهشته­ دارد. الگوی توزیع REEs (به هنجار شده به کندریت) تفریق و غنی­شدگی LREEs نسبت به HREEs و بی­هنجاری­های منفی ضعیف Eu را در طی فرآیندهای بوکسیتی شدن نمایش می­دهند. محاسبات شاخص هوازدگی مطلق با فرض Th به عنوان عنصر شاخص بی­تحرک و پوسته قاره­ای بالایی (UCC) به عنوان سنگ مادر همراه با الگوی تغییرات بی­هنجاری­ Ce و نسبت­های(LREEs/HREEs)N و (La/Yb)N در نیمرخ مورد مطالعه نشان می­دهند که تغییرات pH، کنترل کانیایی، جذب سطحی، روبش و ناهمگنی پروتولیت نقش مهمی در توزیع REEs در کانسنگ­های این نهشته ایفا نموده­اند. ضرایب همبستگی بین عناصر پیشنهاد می­کنند که تمرکز و توزیع REEs در کانسنگ­ها توسط کانی­های ایلیت، موسکویت، و فسفات­های ثانویه کنترل گردیده است.