هندسه مشترک در باغ و فرش ایرانی

Abstract

هنرهای ایران دارای طیف گسترده‌ای می‌باشد اما آنچه در این مقاله موردنظر است هنرهای تزئینی-کاربردی در بین هنرهای ایرانی است که ازجمله آن‌ها هنر باغ سازی و فرش‌بافی ایرانی می‌باشد. هندسه نیز از دیرباز در هنر و معماری سرزمین ایران کاربردهای فراوانی داشته‌است. هنرمند معمار نیز در فرایند طراحی باغ ایرانی از هندسه به گونه‌های مختلف استفاده کرده‌است. این تحقیق بر آن است که با تحلیل تعدادی از باغ‌ها و فرش‌های ایرانی از منظر هندسه به الگوهای مشترک میان آن دو دست یابد. پرسش اصلی آن است که دریابیم، طراحی باغ ایرانی چه تأثیری بر آرایش و نگاره‌های فرش‌ها داشته است؟ و اینکه هندسه چگونه توانسته است میان ترکیب‌بندی کلی باغ و فرش پیوند برقرار سازد؟ نگارندگان، در این تحقیق سعی نموده‌اند تا با اتکا بر مطالعات کتابخانه‌ای و با روش مقایسه تطبیقی و مطالعه موردی به بررسی دو هنر اصیل ایرانی، یعنی فرش و باغ، پرداخته و از این رهگذر به تأثیر و تأثر این دو مقوله بر یکدیگر دست یابند. فرآیند تحقیق و استنتاج بر مبنای تحلیل نمونه‌های موردی استوار شده‌است. آنچه از این مقاله برمی‌آید آنست که فرش ایرانی نمود و جلوه‌ای‌ست از باغ ایرانی که در آن از هندسه، آرایش اندام‌های باغ، ترکیبات رنگی درختان و سایر شاخصه‌های سازنده باغ استفاده و الگوبرداری شده‌است. هنرمندان فرش‌باف نقشه باغ را کاملاً شناخته و آن را در منسوجات خود مورداستفاده قرار داده‌اند. ازاین‌رو می‌توان فرش‌های باغی ایرانی را دیدی از بالا به باغ ایرانی و متأثر از آن دانست که در حوزه منسوجات رخ داده‌است.