بررسی گرته همدیدی بارش‌های سنگین بیست و چهار ساعته در استان خوزستان در دوره (1996 تا 2000)

Abstract

استان خوزستان واقع در جنوب غرب ایران منطقه‌ای کم بارش می‌باشد اما در برخی مواقع از سال دستخوش بارش‌های سنگین قرار می‌گیرد. در این مطالعه به منظور شناخت ساز و کار شکل‌گیری، مسیر حرکت و محتوای رطوبت همراه با سامانه‌های آب و هوایی باران زا که نقش مهمی در تشخیص به موقع و کنترل سیلاب، آبگرفتگی‌های شهری و آبخیزداری و کاهش ضایعات و تخریب دارند، ابتدا تاریخ رخداد بارش‌های سنگین بیش از 70 میلی متر در طی سال‌های 1996 تا 2000 از ایستگاه‌های همدیدی استان خوزستان استخراج و با استفاده از داده‌های بازیابی در تارنمای NCEPNCAR، ساختار همدیدی (گرته فشار سطحی و ارتفاع ژئوپتانسیل سطح 500 هکتوپاسکال) برای هر بارش بررسی شد. سپس از گرته‌های مشابه میانگین‌گیری و ساختار ترکیبی همدیدی آن ها ارائه شده است. به طور کلی پنج گروه گرته‌های همدیدی متفاوت می‌توانند در جنوب غرب ایران بارش‌های سنگین ایجاد نماید، که به ترتیب سامانه‌های سودانی، حالت خاص سودانی (گسترش به شرق مدیترانه)، سودانی- مدیترانه‌ای، شمال آفریقا و مدیترانه‌ای نام گذاری شده‌اند. نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان می‌دهد که علاوه بر سامانه‌های سودانی، سامانه‌های مدیترانه‌ای نیز می‌توانند در جنوب غرب ایران بارش‌های سنگین ایجاد نمایند اگرچه تعداد وقوع آن ها بسیار کمتر از سامانه‌های سودانی است. همچنین برخی از سامانه‌ها که در شمال غرب آفریقا شکل گرفته و سپس با عبور از شمال شرق آفریقا و دریای سرخ به عربستان و ایران نزدیک می‌شوند، نیز در بارش‌های سنگین این منطقه نقش دارند. با توجه به اهمیت منطقه شکل‌گیری و محل عبور سامانه‌ها در بارش‌های سنگین، باید در تعیین نوع سامانه‌های موثر در بارش‌های خوزستان دقت بیشتری نمود.