ارزیابی راندمان انتقال کانال‌های خاکی و کانالت‌ها در استان خوزستان

Abstract

<strong>به منظور بهره­وری</strong><strong>بهینه</strong><strong>از آب در کشاورزی، دانستن میزان نشت آب از کانال­ها ضروری است. </strong><strong>در این پژوهش</strong><strong>، ارزیابی</strong><strong> کانال­های خاکی و</strong><strong> کانالت­های شبکه­های آبیاری و زهکشی استان خوزستان </strong><strong>با </strong><strong>محاسبه راندمان انتقال آب و تلفات نشت انجام</strong><strong> شد</strong><strong>. در این رابطه، تعداد</strong><strong>30 کانال </strong><strong>در شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی استان خوزستان شامل:کارون بزرگ، شمال خوزستان، کرخه، شاوور، زهره، جراحی و کانال­های تحت مدیریت کشاورزان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت</strong><strong>. </strong><strong>تعداد 17 کانالت و شش کانال خاکی </strong><strong>در شبکه­های آبیاری </strong><strong>از درجات سه و چهار بوده و همچنین یک کانالت و شش کانال خاکی تحت مدیریت کشاورز قرار داشت.</strong><strong>دامنه تغییرات راندمان انتقال در کانالت­ها از 9/38% در شهرستان رامشیر تا 7/99% در شهرستان شوشتر و در کانال­های خاکی از 9/46% در شهرستان باغملک تا 3/89% در شهرستان شوش در نوسان بود</strong><strong>. مقایسه میانگین شاخص­های اندازه­گیری و محاسبه شده با آزمون</strong><strong>t </strong><strong> نشان داد</strong><strong> که</strong><strong>مقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال خاکی با مقدار 7/3017 مترمکعب در روز نسبت به کانالت­ها با مقدار 2/2166 مترمکعب در روز اختلاف معنی‌داری نداشت.</strong><strong>نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد</strong><strong>که همبستگی منفی و معنی­داری </strong><strong>در سطح یک درصد </strong><strong>بین </strong><strong>راندمان انتقال با مقدار تلفات در هر کیلومتر طول کانال و نیز بین میزان تلفات با دبی ورودی در هر کیلومتر کانال وجود دارد.</strong><strong> 7/16% از کل کانالت­های مورد بررسی، راندمان انتقال کم­تر از 8/67% (بین 9/38% تا 8/67%) داشتند، در حالی که در 50 % کانال­های خاکی، راندمان انتقال کمتر از 6/68% بود.</strong><strong>میزان کم تلفات آب در نیمی از کانالت­ها و زیاد بودن بیش از حد تلفات در 11% کانالت­ها که حتی از تلفات آب در کانال‌های خاکی هم بیش­تر بود، ضرورت توجه هر­ چه بیش­تر به مدیریت بهینه استفاده از کانالت­ها را نمایان می­سازد. این مدیریت، هم در مراحل طراحی و ساخت این سازه و هم در مراحل نصب و قرارگیری در اراضی کشاورزی باید مدنظر قرار گیرد. همچنین باید به واشرهای آب بندی و دیگر تجهیزات مناسب جلوگیری از نشت آب توجه ویژه شود.</strong>