اثر بیوچار و کود شیمیایی بر برخی ویژگی‌های خاک و عملکرد و صفات کیفی سیاه-دانه(.Nigella sativa L) در شرایط کمبود آب

Abstract

<strong>به­منظور بررسی تاثیر بیوچار بر برخی ویژگی­های خاک، عملکرد دانه، درصد روغن و اسیدهای چرب سیاه­دانه </strong><strong>(.</strong><strong><em>Nigella sativa </em></strong><strong>L</strong><strong>) </strong><strong>درشرایط کمبود آب، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری به­عنوان عامل اصلی در سه سطح %100</strong><strong>=</strong><strong>I₁ </strong><strong>،</strong><strong>70%</strong><strong>=</strong><strong>I₂</strong><strong>و</strong><strong>40%</strong><strong>=</strong><strong>I</strong><strong>₃</strong><strong>نیاز آبی و کرت‌های فرعی شامل فاکتور بیوچار در سه سطح شامل بدون کاربرد بیوچار چوب گردو </strong><strong>(B₁)</strong><strong>، </strong><strong>10 تن در هکتار بیوچار</strong><strong>(</strong><strong>B₂</strong><strong>)</strong><strong>و 20 تن در هکتار بیوچار</strong><strong>(</strong><strong>B₃</strong><strong>)؛</strong><strong>و کود شیمیایی در دو سطح شامل بدون مصرف کود </strong><strong>(</strong><strong>F₁</strong><strong>) </strong><strong>و مصرف کود </strong><strong>(</strong><strong>F₂</strong><strong>)</strong><strong>بود که شامل مصرف کودشیمیایی بر حسب کیلوگرم در هکتار</strong><strong>:</strong><strong> فسفر</strong><strong>(</strong><strong>P</strong><strong>₂</strong><strong>O₅</strong><strong>) =</strong><strong>75 ، پتاسیم </strong><strong>(</strong><strong>K</strong><strong>₂</strong><strong>SO₄</strong><strong>) =</strong><strong>100 و نیتروژن</strong><strong>N</strong><strong>= </strong><strong>150 از منبع اوره </strong><strong> </strong><strong>بود. نتایج نشان داد که آبیاری بر ویژگی­های خاک موثر نبود ولی کاربرد 20 تن در هکتار بیوچار موجب افزایش درصد کربن آلی، رطوبت اشباع خاک و درصد نیتروژن کل خاک شد. عملکرد دانه، عملکرد روغن، درصد روغن و اسیدهای چرب به­جز اسیداولئیک تحت تاثیر تیمار تنش آبیاری قرار گرفتند. آبیاری بر اساس 70 % نیاز آبی موجب افزایش میزان اسیدهای چرب بجز اسید استئاریک شد. بیوچار نیز بر عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن و اسیدهای چرب مریستک، پالمیتیک و لینولئیک تاثیر معنی­داری داشت و کاربرد 10 تن در هکتار بیوچار کارایی بهتری نسبت به سایر تیمارها داشت. کاربرد تلفیقی بیوچار به­همراه کودشیمیایی از تاثیر بهتری نسبت به کاربرد هر یک از آنها به ­تنهایی برخوردار بود. در استفاده هم­زمان 10 تن در هکتار بیوچار به­همراه کودشیمیایی و آبیاری بر اساس 70% نیاز آبی</strong><strong> (</strong><strong>I₂B₂F₂</strong><strong>)، </strong><strong>بیشترین عملکرد دانه (1158 کیلوگرم در هکتار) به­دست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش به­نظر می­رسد استفاده از 10 تن در هکتار بیوچار در شرایطی که گیاه تحت تاثیر محدودیت رطوبتی است یا برای کاهش میزان آب مصرفی مفید باشد.</strong>