تأثیر الگوی کشت و آبیاری شیاری یک در میان بر بهره‌وری آب و زمین در کشت مخلوط گندم و شبدر

Abstract

<strong>به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و آبیاری موضعی ریشه بر بهره­وری آب و سودمندی بهره­برداری از زمین در کشت مخلوط گندم و شبدر ایرانی، پژوهشی به صورت مزرعه­ای در شهرستان سلسله (استان لرستان) در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل دو عاملی در سه تکرار انجام شد. عامل اول مدیریت آبیاری شامل آبیاری کامل </strong><strong>(</strong><strong>I₁</strong><strong>) </strong><strong>و آبیاری موضعی </strong><strong>(</strong><strong>I₂</strong><strong>)</strong><strong> بر اساس عمق ریشه بود و عامل دوم الگوی کاشت شامل کشت خالص گندم</strong><strong> (</strong><strong>W</strong><strong>)</strong><strong> و شبدر ایرانی (</strong><strong>C</strong><strong>)، کشت مخلوط گندم-شبدر ایرانی روی ردیف­های جداگانه </strong><strong>(</strong><strong>WC₁</strong><strong>) </strong><strong>و روی یک ردیف </strong><strong>(</strong><strong>WC₂</strong><strong>) </strong><strong>. در کلیه الگوهای کشت، مصرف آب در آبیاری موضعی ریشه به طور معنی­داری </strong><strong>(</strong><strong>P≤0.01</strong><strong>) </strong><strong>کمتر از آبیاری کامل بود. عملکرد دانه گندم و شبدر ایرانی در آبیاری موضعی کمتر از آبیاری کامل ریشه بود به طوری که به ترتیب با کاهش 27% و 36% عملکرد دانه در کشت خالص مواجه شدند. با این حال، کاهش میزان مصرف آب از طریق اعمال آبیاری جزئی ریشه باعث افزایش بهره­وری آب در کلیه الگوهای کاشت شد (32 % در کشت خالص گندم، 92 % در کشت خالص شبدر، 44 % در کشت مخلوط روی ردیف­های جداگانه و 51 % در کشت مخلوط روی یک ردیف). نسبت برابری زمین در الگوهای کشت مخلوط در شرایط آبیاری موضعی ریشه 5/19 % بیشتر از آبیاری کامل ریشه بود که نشان می­داد کشت مخلوط تا حدودی اثرات منفی کاهش فراهمی آب را جبران نمود. چرا که محتوای نسبی آب برگ گندم و شبدر ایرانی در الگوهای کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بدست آمد. بر این اساس، آبیاری موضعی ریشه همراه با کشت مخلوط می­توانند به عنوان راهکاری مناسب برای افزایش بهره­وری آب در تولید دانه گندم و شبدر ایرانی بکار رود.</strong>