پژوهشی در احوال و آثار عبداللطیف عباسی بنیروی گجراتی و شرح حدیقۀ او موسوم به لطایف‌ الحدایق

Abstract

از میان شروح متنوعی که در هند بر <em>حدیقة</em><em> الحقیقۀ</em> سنایی نگاشته شده، شرح عبداللطیف عباسی گجراتی، ادیب و فاضل نیمۀ ‌نخست سدۀ یازدهم از شروح ماقبل و مابعدش قابل اعتناتر است؛ زیرا وی هم نسخۀ قابل قبولی از حدیقه، تصحیح و فراهم کرد و هم ابیات مشکل آن را شرح داد. کتاب <em>لطایف الحدایق</em> که دربردارندۀ شرح موصوف است، به اذعان سنایی‌شناسان معاصر، بهترین و کامل‌ترین و اصیل‌ترین شرحی است که تا حال بر <em>حدیقه</em> نوشته شده است. عباسی در تصحیح <em>حدیقه</em> از نسخ قدیم آن بهره برد و در شرح غوامض و پرده‌گشایی از رموز آن از سایر متون از جمله تحقیقات خود بر <em>مثنوی</em> و نیز فرهنگ‌ها و آثار معتبر استفاده کرد. ضمن اینکه از برخی آداب و رسوم و واژه‌های رایج در غزنین هم بهره برد. به همین سبب، شرح <em>حدیقۀ</em> او موسوم به <em>لطایف ‌الحدایق</em>، هنوز جزو بهترین شروح <em>حدیقه</em> و الگوهای تصحیح و شرح متون در سده‌های گذشته محسوب می‌شود. افسوس که این اثر نفیس کمتر مورد استفادۀ فارسی‌زبانان و سنایی‌پژوهان قرار گرفته و تا حد زیادی مغفول مانده است.