تبیین فهم آیه اکمال دین بر اساس نظم فراخطی ‌قرآن

Abstract

طبق دیدگاه گروهی از مفسران و قرآنپژوهان آیه اکمال دین (مائده:‌ 3) با قبل و بعدش هماهنگی ساختاری و تلازم معنایی ندارد. این ناسازگاری بیشتر ناشی از نوع نگرش به متن قرآنی است که متن را مطابق قواعد رایج در عرف و رابطه خطی و طولی آیات،یعنی توجه به روابط پسین و پیشینی آیه در سیاق و خطی مشخص در نظر می‌گرفتند؛ ‌اما با تغییر آن نگرش وگذر از نظم خطی آن‌سان که آیه با دیگر آیات همخوان و هم‌معنای خود، شبکه‌ای از ارتباطات دور و نزدیک را شکل ‌دهد،می‌توان ‌آیه منظور را با روش تحلیل و تطبیق ساختارهای متوازن در مسیر فرایند فهم درست قرار داد؛ درصورتی‌که از یک سو، به اموری چون فضای نزول سوره مائده و ارتباط با سوره‌های پیش از آن و از سوی دیگر، به نشانه‌‌هایی چون واژگان متقارب، ‌ساختارهای متوازن و الگوهای تکرار در آیات متعدد به‌خصوص آیات دیگر سوره مائده توجه شود. رهیافت حاصل از واکاوی شبکه ارتباطی آیات مرتبط با آیه اکمال دین، اهمیت و ضرورت امر ولایت را درپی دارد، همان امریکه مطابق دیدگاه شیعه، دین با آن کامل شد وکافران را یأس فرا گرفت.کفاری از اهلکتاب به همراه منافقانکه در عهدشکنی و تحریف احکام الهی و دشمنی با پیامبر(ص) ‌و... از هیچ‌چیز دریغنکردند؛ اگرچه از ظواهر آیات سوره، اعلان رسمی ولایت امام علی(ع) در روز غدیر خم‌‌ به دست نمی‌آید؛ اما از دلالت آیات 55 و56 و67 ‌مائده، بهره‌مندی حق ولایت برای«الذین آمنوا» و انطباق مصداق برتر آن به علی‌بن‌ابی‌طالب در صورت پذیرش خصوص سبب نزول آیه ولایت(55) در حق ایشان به‌دست می‌آید.<br />