ارزیابی عملکرد و کارآیی مصرف آب در تولید اقتصادی چای تحت تاثیر تیمارهای آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن

Abstract

تولید اقتصادی چای در شرایط پایدار منوط به استفاده صحیح از منابع آب و کود می‌باشد. بدین منظور نقش آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن در تولید اقتصادی در باغ‌های چای با ارزیابی عملکرد، تابع تولید، کارآیی مصرف آب و نسبت درآمد به هزینه و بازده نهایی طی سه سال (1387 تا 1389) در ایستگاه تحقیقات چای فومن در استان گیلان بررسی شد. برای اجرای آزمایش از سیستم آبیاری بارانی تک شاخه‌ای و طرح آزمایشی کرت‌های خرد‌شده نواری در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی استفاده گردید. تیمارها شامل شش سطح نیتروژن صفر، 100، 200، 300 ، 400 و 500 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌صورت مخلوط با خاک (از منبع کود اوره) به عنوان عامل اصلی و پنج سطح آبیاری شامل آبیاری کامل (I₄)، آبیاری ناقص (I₁، I₂ و I₃) و سطح بدون آبیاری (I₀) به‌عنوان عامل فرعی بودند که در چهار تکرار قرار داده شدند. آبیاری کامل با روش بارانی (342 میلی‌متر) و مصرف 320 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در بوته‌های بالغ چای باعث شد تا بیشترین میزان عملکرد برابر 3928 کیلوگرم چای فرآوری‌شده در هکتار و کارآیی مصرف آب تا حد 2/7 کیلوگرم در هکتار به ازای هر میلی‌متر آب مصرفی به‌دست آمد. در شرایط دیم با بارندگی 230 میلی‌متر، بیشترین میزان عملکرد (1403 کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف آب (1/6 کیلوگرم در هکتار به ازای هر میلی‌متر آب بارندگی) با مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دست آمد. میانگین نسبت درآمد به هزینه برای سطوح آبیاری کامل و بدون آبیاری به‌ترتیب برابر 75/1 و 17/1 حاصل شد. بر این اساس، اگرچه در آبیاری کامل، هزینه‌ها افزایش می‌یافت اما افزایش درآمد و سود حاصل از تولید برگ سبز بیشتر و با کیفیت مرغوب‌تر چای (برگ سبز درجه یک)، هزینه‌ها را جبران می‌کرد.