بررسی نقش شیوه آبیاری با آب شور بر عملکرد سورگوم و ارتقای کارآیی مصرف آب و عناصر غذایی

Abstract

افزایش روزافزون جمعیت همگام با معضل بحران جهانی منابع آب شیرین، استفاده از منابع آب نامتعارف در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگ­ترین مصرف­کننده­ی آب شیرین، به ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک را ضروری می­سازد. به همین دلیل، در این پژوهش، در قالب یک طرح آماری بلوک کامل تصادفی در سطح مزرعه، تأثیر چهار شیوه آبیاری شامل آبیاری با شیارثابت با آب­غیرشور (FF)،آبیاری با شیار ثابت با آب شور (SS)، آبیاری با شیار یک­در میان ثابت با آب شور و غیرشور (FFS) و آبیاری باشیار یک­ در میان متغیر با آب شور و غیرشور (AFS) بر میزان عملکرد، جذب آب و عناصر غذایی مهم و تجمع نمک در خاک مورد بررسی قرار گرفت. مجموع تبخیر-تعرق در کل فصل کشت در تیمار شاهد برابر با 2/901 میلی­متر بوده و مقدار آن در تیمارهای AFS، FFSو SSدر حد معنی­داری در سطح پنج درصد و به میزان 3/6، 9/9 و 3/12 درصد کمتر از تیمار شاهد بود.علی­رغم کاهش معنی­دار در میزان بیوماس کل در تیمارهای FFS (Mg ha^-1 34/6) و SS (Mg ha^-117/5) در مقایسه با تیمار شاهد (Mg ha^-1 89/7)، حفظ بیوماس کل در حد مطلوب در تیمار AFS (Mg ha^-1 7/7) باعث 2/13 و 8/33 درصد افزایش کارآییمصرف آّب در این تیمار در مقایسه با تیمارهای FFS و SS شد. اگرچه اعمال تیمارهای SS و FFS باعث کاهش معنی­دار جذب عناصر غذایی شد، اختلاف معنی­داری بین مجموع کل نیتروژن، پتاسیم و فسفر جذب شده در تیمار AFS ( به ترتیب، 3/150، 6/129 و 4/21 کیلوگرم در هکتار)در مقایسه با تیمار شاهد (نیتروژن 9/160، پتاسیم 8/134 و فسفر 4/21 کیلوگرم در هکتار) مشاهده نشد. میزان تجمع نمک در محدوده ریشه در تیمار AFS نیز کم­تر از مقدار آن در تیمارهای SSو FFSبود. لذ، استفاده از این شیوه آبیاری، ضمن کاهش 3/6 درصد در آب مورد نیاز در کل فصل رشد و تامین 50 درصد آن از منابع آّب شور و کاهش میزان کود مورد نیاز، زمینه حفظ منافع اقتصادی و زیست­محیطی در کشاورزی آبی در منطقه را فراهم می­آورد.