مطالعه مفردات کتیبه کوفی(سوره یس) مسجدجامع شوشتر

Abstract

مسجدجامع شوشتر یکی از مساجد قدیمی ایران است که ساخت آن در سال 254هجری به دستور خلیفه سیزدهم عباسی، المعتزبالله شروع و در سال‌های (512-529) در دورۀ خلافت، خلیفه بیست و سوم المسترشدبالله به پایان رسید. این مسجد در دوره­ های بعد مرمت و بازسازی شد. چند کتیبه به خط کوفی در این مسجد وجود دارد، که یکی از این کتیبه‌ها، کتبیه دیوار مسجد است. طول این کتیبه 32 متر است که بخشی از آیات سوره «یس» با خط کوفی به صورت برجسته در آن گچ ­بری شده است. موضوع این پژوهش بررسی مفردات این کتیبه و قواعد خوش­ نویسی وکیفیات بصری آن است. هدف این پژوهش شناخت جزئیات این کتیبه ارزشمند است که در نتیجۀ پژوهش به سوأل چیستی ویژگی خاص مفردات این کتیبه و تنوع کمی آن ­ها پاسخ داده می­ شود. این پژوهش کیفی است که به روش توصیفی تحلیلی ارائه می ­شود. شیوۀ گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی می‌باشد. تحلیل‎ها با استفاده از تصاویر عکاسی شده و ترسیم سیستمی کتیبه‌های موجود در آن مکان به دست آمده است. یافته ­های این پژوهش نشان می ­دهد، در مجموع درحرف (ن) و (و) بیشترین تنوع طراحی وجود دارد. حروف(د)، (ط)، (ک) بسیار شبیه به هم نوشته‌شده‌اند و حروف (ر) و (ن) نیز دربعضی ازکلمات شبیه به هم نوشته‌ شده‌اند این شباهت‌ها درکل کتیبه دراین حروف باعث کاهش خوانایی متن شده‌است. حروف چشمه‌دار مانند (ف)، (ق)، (و)، (م)، (ه) دارای تساوی دوایر چشمه‌هایشان درکل کتیبه هستند و این یکسانی نوعی رابطه در کل کتیبه به­ وجود آورده است. حروف (د/ذ)، (ر/ز)، (ن)، (و) به دوصورت کوتاه و بلند نوشته شده‌اند این امر باعث ایجاد تناسبات درکلمه‌های متن سوره یس شده‌است که با توجه به فضای کلمات، حروف آن ازتنوع برخوردار هستند.