بررسی فنون رمزپردازی در رمان‏ های «جزیرة سرگردانی» و «ساربان سرگردان»

Abstract

رمان دوجلدی «جزیرة سرگردانی» و «ساربان سرگردان» یک اثر رمزی است. دانشور برای استفاده از زبان غیر مستقیم رمز جهت بیان گفتنی‌های گوناگون از فنون متنوعی استفاده کرده است که همگی بدیع­اند و در عین حال کشف آن‌ها تابعی از سازمان‌بندی متن داستان است؛ استفاده از صحنه‌های خاص، واژه‌های ناگزیر از تفسیر، وصفهای رمزی، فراوانی حواشی، جملات معترضه، زمان‌های خاص و معروف، شعارهای مشهور، مکانهای سیاسی، مفاهیم کنایی کلمات، تداعی معانی الفاظ، غالب­ترین مفهوم کلمات، مشابهتهای لفظی، احتمالات علمی، نمونه‌های خاص، مجاز به علاقة سببیت، اوصاف به جای اسامی، سنتهای اساطیری، لازم معنی کلمات و جملات، مفاهیم کنایی عبارات، خاصیت اسامی و افزودن القاب معنیدار به اسامی، از جملة فنونی­اند که در این رمان قابل استنباط اند. در استنباط این فنون صرفا به سبک، زبان، تفاسیر نویسنده، برآیند مقایسة تعدادی از صحنه‌ها، کیفیت تعامل صحنه‌ها با محتوای آن‌ها و نحوة سازمان بندی درونی متن متکی بوده‌ایم با این استثنا که به ندرت از آثار تاریخی شاهد آورده‌ایم. غرض این نوشته استخراج فنون هنری دانشور در ایجاد رمزهای بدیع برای کمک به گسترش دلالت‌های غیر مستقیم زبان فارسی و شیوه‌های داستان نویسی است.