درنگی در مبانی فقهی امامیه و اهل سنت در مسئله تعصیب *

Abstract

تعصیب یکی از مباحث مورد اختلاف میان فقهای عامه و امامیه است. در باب ارث نسبت ترکۀ متوفا با فرض‌های شش‌گانه‌‌ای که در قرآن کریم بیان گردیده سه صورت پیدا می‌کند: تساوی سهام و ترکه، نقصان سهام از ترکه و فزونی سهام از ترکه؛ که در این حالت، میزان ترکه از مجموع سهم الارث ورثه بیشتر می‌شود و در اصطلاح فقهی به آن تعصیب گفته می‌شود. در این مسئله که اضافی سهم، به چه کسی تعلق می‌گیرد، بین فقهای شیعه و سنی اختلاف نظر است. در این مقاله با بررسی ادله هریک از سوی فریقین به این نتیجه رسیده‌ایم که قرآن اصل اشتراک مرد و زن در ارث را بیان نموده است و مسئله تعصیب، مخالف با آیات و روایات است و سبب اصلی ارث بردن بازماندگان نسبی، صرفاً قرابت یا اسباب موجب ارث است و اگر میت از خود، وارث بالفرض را بر جای بگذارد در آن صورت این وارث بر وارث بالقرابه مقدم بوده و قبل از همه سهم خویش را بر می‌دارد.