حجیت شهرت؛ نگرشها و چالشها

Abstract

گفت‌وگو از حجیت شهرت فتوایی، کاوشی است تا به این پرسش پاسخ دهد که آیا می‌توان اتفاقهای پیشینیان را که امروزه در قالب شهرت شناخته می‌شوند، مانند دیگر ادلة فقهی حاکی از حکم شرعی دانست. تا دورة شهید اول، رفت و برگشتها دربارة ادله شرعی بر یک مجموعة چهارگانه یعنی‌ کتاب، سنت، اجماع و عقل متمرکز بود. اما پس از آن، این شهید اول بود که شهرت فتوایی را نیز از این زاویه شایستة مطالعه دید. این نوشتار می‌کوشد به نمونه‌هایی از سیر و تحول گفتمان حجیت شهرت روشنی بیفکند. البته انگیزة اساسی، طرح مجدد این فرضیه است که به رغم اذعان برخی از دانشوران معاصر، مبنی بر پیوند مستحکم بنیادهای این دسته از اتفاقها با حکم شرع در قالب طرح نظریة اصول متلقات، حجیت شهرت همچنان دفاع‌ناپذیر می‌نماید و در نهایت نظریة اصول متلقات نیز هم‌سرنوشت نظریه‌هایی است که پیش از این با چنین دغدغه‌ها و داعیه‌هایی به میدان آمده بودند.