تراکتاتوس؛ آغاز رویکرد درمانی ویتگنشتاین به فلسفه

Abstract

ویتگنشتاین اندیشمندی است که از سویی فلسفه را مولِّد آشفتگی ذهنی می‌داند و از سوی دیگر فیلسوف را در مقام یک درمانگر می‌خواهد. این نگرش دوسویه نسبت به فلسفه، از <em>تراکتاتوس</em> آغاز می‌شود و سپس با قول به تنوع شیوه‌های درمان به دوره‌ی دوم حیات فکری وی تسرّی پیدا می‌کند. اخیراً، اغلب مفسران پوزیتیویستی ویتگنشتاین از خاستگاه­های رویکرد درمانگری ویتگنشتاین در <em>تراکتاتوس</em> غفلت ورزیده و صرفاً این رویکرد را در دوره­ی دوم اندیشه­ی او به­ویژه به رساله­ی <em>پژوهش</em><em>‌ه</em><em>ای فلسفی</em> محدود ساخته­اند. در این مقاله، درصدد رفع این ابهام و نشان دادن ریشه­های رویکرد درمانگرای ویتگنشتاین در رساله­ی <em>تراکتاتوس</em> برآمده­ایم. از آن­جایی که ذکر «نشانه» یا نشانه‌های بیماری ناشی از تفکر فلسفی و مرحله‌ی «تشخیص» آن، به‌عنوان مقدمات «درمان» لحاظ می‌شوند، ابتدا «نشانه»، «تشخیص» و سرانجام رویکرد «درمانی» ویتگنشتاین نسبت به فلسفه در <em>تراکتاتوس</em> را با تأکید بر ارزش درمانی وضوح مورد بررسی قرار خواهیم داد و سپس به برخی از دلایلی که سبب غفلت از رویکرد درمانی <em>تراکتاتوس</em> شده است، به طور گزیده اشاره خواهیم کرد. بدین ترتیب نشان خواهیم داد که او از آغاز تفکر فلسفی خویش به این رویکرد باور داشته و در <em>پژوهش­های فلسفی</em> صرفاً آن را به زبان روزمره بیان کرده است. در این مقاله همچنین پرده از محدودیت رویکرد درمانگرای ویتگنشتاین به فلسفه برخواهیم داشت.