ارزیابی تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) خصوصیات ریخت شناختی کیفی برخی ارقام و ژنوتیپ‌های پنبه تار متوسط (Gossypium hirsutum L.)و تاربلند (G. barbadense)

Abstract

به­منظور ارزیابی خصوصیات ریخت­شناختی کیفی36 رقم و ژنوتیپ­ پنبه در این تحقیق در سال­های92-1391، 22خصوصیت ریخت­شناختی کیفی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران(ورامین) و مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در کرج بررسی شدند. نتایج نشان داد، 11 خصوصیت ریخت­شناختی کیفی متمایز بودند. برمبنای رنگ گلبرگ ارقام و ژنوتیپ­های به دو گروه متمایز گلبرگ زرد و کرم تقسیم شدند. تمامی ارقام گلبرگ زرد رنگ، پنبه­های تاربلند و همه ارقام و ژنوتیپ­های گلبرگ کرم رنگ پنبه­های تار متوسط بودند. از میان ارقام گلبرگ زرد رنگ، شامل ارقام دکتر عمومی، گیزا و ترمز14، رقم ترمز14، به­علت همتراز بودن موقعیت کلاله نسبت به پرچم‌ها از 2 رقم دیگر متمایز شد. ارقام گلبرگ کرم رنگ نیز براساس شکل برگ به2 گروه برگ پنجه مانند و برگ نیزه­ای تفکیک شدند. ارقام و ژنوتیپ­های برگ نیزه­ای3 رقم سپید، اکرا برگ قرمز و سوپر­ اکرا بودند که در میان آن­ها خصوصیت شکل برش طولی قوزه و رنگ کرک بذر3 رقم را از یکدیگر متمایز کردند. ارقام و ژنوتیپ­های برگ پنجه­ای نیز که بالغ31 رقم و ژنوتیپ مورد ارزیابی بودند، برمبنای صفت شکل برش طولی قوزه به3 گروه اصلی تقسیم شدند.20 رقم و ژنوتیپ این گروه ارقام و ژنوتیپ­های با شکل برش طولی قوزه تخم مرغی بودند که ارقام این گروه نیز براساس7 خصوصیت ریخت­شناختی کیفی حفره‌های سطحی قوزه، دندانه­دار بودن براکته، موقعیت کلاله نسبت به پرچم‌ها، پرز­­داربودن سطح زیرین برگ، شکل گیاه در بلوغ سبز، تراکم کرک بذر و تیپ گل‎دهی گیاه از یکدیگر متمایز شدند.