بررسی فنولوژی و عملکرد ارقام لطیف و گلستان در پنبه (Gossypium hirsutum L.) تحت تاثیر تاریخ کاشت و کود نیتروژن

Abstract

پنبه به‌عنوان یکی از محصولات زراعی مهم در کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات پنبه کشور واقع در استان گلستان، شهر هاشم‌آباد به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (8 تیرماه و 21 تیرماه) به‌عنوان فاکتور اصلی، و ترکیب فاکتوریل رقم (لطیف و گلستان) و کود نیتروژنی (شامل سه سطح : مطلوب، یک سوم حد مطلوب و بدون کود) بودند. سطوح کودی در حالت مطلوب حدود 160 کیلوگرم در هکتار، و در حالت یک سوم حدود 53 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت و سطوح مختلف کود نیتروژنی در اکثر صفات فنولوژیک و عملکرد ارقام لطیف و گلستان معنی‌دار (α= 0/05) بود. رقم گلستان در تاریخ کاشت اول (8 تیرماه) و سطوح کودی 160 کیلوگرم در هکتار از بیشترین عملکرد وش، عملکرد دانه، وزن خشک قوزه و تعداد قوزه در متر مربع (به ترتیب 6/3868، 1/2532، و 8/4265 کیلوگرم در هکتار و 12/128 قوزه در متر مربع) برخوردار بود. بیش‌ترین عملکرد الیاف و تعداد قوزه در متر مربع نیز در سطح کودی شاهد (با عملکرد الیاف 7/782 کیلوگرم در هکتار و 3/72 قوزه در متر مربع) مشاهده شد که با افزایش سطح کودی از صفر به 160 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت که دلیل این امر اثر کود نیتروژن بر افزایش رشد رویشی ارقام پنبه و تاخیر در رشد زایشی بود. نتایج نشان داد در تاریخ کاشت اول ارقام لطیف و گلستان به ترتیب 118 و 126 روز پس از کاشت وارد مرحله رسیدگی فیزیولوژیک (باز شدن قوزه) شدند در حالی که در تاریخ کشت دوم ارقام پنبه پس از 141 روز وارد مرحله رسیدگی فیزیولوژیک شدند که احتمالا یکی از دلایل عملکرد بالای ارقام در تاریخ کشت اول زودرسی ارقام بود.