تأملاتی بر سه موج متفاوت از نظریه سیستم‌های اجتماعی

Abstract

چکیده رویکرد سیستمی با هدف ساختن یک دانش جهانی تلاش دارد تا با نزدیک ساختن رشته¬های مختلف علمی، بر پیچیدگی مسائل آن‌ها فائق آید. دلیل اتخاذ چنین رویکردی پیچیدگی روزافزون جوامع است و حاصل آن، شکل¬گیری سه موج متفاوت از نظریه‌ی سیستم¬های اجتماعی بوده است. این نظریه با تلاش جامعه¬ی مدرن برای نظارت و کنترل بیشتر بر خودش هم‌بسته است، و به¬منزله¬ی یک برساخت اجتماعی در پیوند با شرایط اجتماعی و پارادایم¬های موجود شکل گرفته و بسط یافته است. تأملِ بیشتر بر دلائل ورود رویکرد سیستمی به جامعه-شناسی، و مبانی نظری و روند شکل‌گیری این سه موج، اهمیت ارتباطات را آشکارتر می¬سازد. بی¬تردید ارتباطِ علوم و نظریه¬های مختلف با یکدیگر، معرفت بشری را پیش¬تر می¬برد. این نظریه از جانب اندیشمندان چپ با این نقد مواجه شد که خیال نقد، یا ایجاد تغییر جدی را در جامعه ندارد. بدین سبب نوعی نظریه محافظه¬کار است. اما، نظریه‌ی سیستمی قصد ندارد از تأمل بر «نوپیدایی»، «پیچیدگی»، و «پویایی» که رفتار سیستم¬های اجتماعیِ معاصر را تحت¬ تأثیر قرار داده دست بردارد. در این مجال، قصد داریم تا با تأمل بر فلسفه و دلائل شکل¬گیری نظریه¬ها درون این سه موج، از نحوه¬ی تأثیرگذاری آن‌ها بر یکدیگر، و از وجوه افتراق و اشتراک آن‌ها سخن به میان آوریم.