نیچه، مرگ خودخواسته یا وعظ مرگ؟

Abstract

چکیده فریدریش نیچه فیلسوفی است که به دفعات از معنای مرگ سخن می^‌گوید و در آثارش مشخصاً به «مرگ خود خواسته» می^‌پردازد. هم‌چنین می‌توان از برخی جملات او دعوت مستقیم انسان به مرگ را استنباط کرد؛ این دعوت نه از سر انکار خواست زندگی (به نحوی که شوپنهاور مطرح می‌کند) بلکه در نتیجه‌ی آمیختن آن با ایده‌های نوظهور دیگری نظیر «خواست قدرت» و یا «ابرانسان» مطرح می^‌شود. ابرانسان نور امیدی است که بر انسانیت مورد عنایت نیچه می^‌تابد و از این رو نمونه‌ی عالی خواست قدرت و پذیرنده‌ی نظریه‌ «بازگشت ابدی» اوست. در این مقاله ابتدا از ابرانسان و رابطه‌ی آن با مرگ خودخواسته سخن می^‌گوییم تا در مقابل بتوانیم انتقاد نیچه از باورهایی که نشانگر نفی ارزش زندگی هستند را درک کنیم. به عقیده‌ی نیچه اگر اندیشیدن در باب مرگ با تفکر هستیمحور در هماهنگی کامل باشد ارزشمند خواهد بود در حالی‌که «واعظان مرگ» فیلسوفانی هستند که تنها به یک بعد زندگی (رنج) توجه می^‌کنند؛ اگرچه در پایان خواهیم دید که وی نتوانسته است راهی مشخص و کاربردی را در راستای این هماهنگی ترسیم کند و بنابراین پس از نیچه نیز تفکر در خصوص بی^‌معنایی زندگی و خودکشی به عنوان نتیجه‌ی منطقی تجربه‌ی پوچی ادامه می^‌یابد.