سیمای قهرمانان زن در افسانه‌های کتاب جامع‌الحکایات

Abstract

یکی از راه­های شناخت اجتماعیات، زبان سادۀ افسانه­هاست که با تحلیل محتوایی آنها می­توان به مسائل اجتماعی، جهان­بینی مردم در جوامع گذشته، دیدگاه و نگرش عنصر مرد به زن و جایگاه آنها، نقش زنان در جوامع گذشته و فعالیت­ها و ویژگی­های آنها و جز اینها دست یافت. افسانه­ها یکی از منابع مهم ادبیات شفاهی هستند که بررسی قهرمانان آنها تا حدودی محققان را در شناسایی جامعۀه سنتی کمک می­کند. <em>جامع­الحکایات</em> مجموعه­ای از افسانه­ها و حکایت­هاست که نقش زنان به عنوان یکی از بازیگران اصلی، در آن قابل بررسی است. در این پژوهش تلاش شده است تا با نگاهی تحلیلی افسانه­های کتاب <em>جامع­الحکایات</em> با توجه به نقش­ها، فعالیت­ها و ویژگی­های زنان بررسی شود. با مطالعۀ این افسانه­ها، مشخص شد که زنان در نقش­های مادری، همسری، دایگی، عیاری، دلالگان محبت و جز اینها در این داستان­ها حضور دارند. در مواردی زنان پرهیزگار در داستان­ها دیده می­شوند که با ویژگی­ پاکدامنی توصیف ‌شده‌اند. همچنین زنان اندیشمند با اراده به ویژه در موارد عشقی پیشگام بوده و شجاعانه در مقابل ازدواج اجباری مقاومت می­کردند. در مقابل زنان با صفت­های دلالگی، حیله­گری، بدکارگی و ناقص­العقل بودن نیز توصیف شده­اند.