تحریک ریشه‌های موئین تراریخت در گیاه دارویی شقایق (Papaver somniferum L) با استفاده از آگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium rhizogenes)

Abstract

<strong>گیاه</strong><strong> شقایق (</strong><strong><em>Papaver somniferum</em></strong><strong> L.</strong><strong>) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که </strong><strong>پتانسیل</strong><strong>مواد دارویی گیاهان دارویی در</strong><strong>شرایط</strong><strong>طبیعی</strong><strong>بسیار</strong><strong>محدود</strong><strong>می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به</strong><strong>‌</strong><strong>عنوان یکی از</strong><strong>روش</strong><strong>‌</strong><strong>های کاربردی نقش مهمی در</strong><strong>راستای</strong><strong>تولید</strong><strong>صنعتی</strong><strong>متابولیت‌های</strong><strong>ثانویه</strong><strong>در</strong><strong>گیاهان دارویی دارد. از میان سیستم‌های کشت بافت، سیستم</strong><strong>ریشه‌های</strong><strong>موئین</strong><strong>در</strong><strong>شرایط</strong><strong>کشت</strong><strong>بدون تنظیم</strong><strong>‌</strong><strong>کننده رشد بسیار پایدار</strong><strong>است</strong><strong>و به </strong><strong>د</strong><strong>لیل ثبات ژنتیکی و بیوشیمیایی</strong><strong> ذاتی</strong><strong>، متابولیت‌های ثانویه را در طی یک دوره‌ی طولانی تولید می‌کنند. در این پژوهش به منظور بهینه</strong>‌<strong>سازی شرایط کشت ریشه‌های موئین از سویه‌های مختلف آگروباکتریوم رایزوژنز (</strong><strong>ATCC15834</strong><strong>،</strong><strong>A4 </strong><strong> و </strong><strong>GMI9534</strong><strong>)، محیط‌های کشت </strong><strong>MS</strong><strong> و </strong><strong>½MS</strong><strong>، دو دمای 25 و 17 درجه سلسیوس در دوره هم‌کشتی و دو نوع ریزنمونه‌ی اندام هوایی و محور زیرلپه استفاده گردید. صفت‌های درصد تحریک ریشه موئین، تعداد ریشه موئین در ریزنمونه و تعداد انشعاب فرعی ریشه موئین </strong><strong>در</strong><strong> طول یک سانتی‌متر از ریزنمونه اندازه‌گیری شد. واکاوی نتایج نشان داد که سویه‌ی </strong><strong>ATCC15834</strong><strong>، محیط کشت </strong><strong>½</strong><strong> MS</strong><strong>، دمای 25 درجه سلسیوس همکشتی و ریزنمونه اندام هوایی بهترین ترکیب تیماری جهت تحریک ریشه موئین در گیاه شقایق هستند. با استفاده از واکنش </strong><strong>PCR</strong><strong> تأیید تراریختی ریشه‌های موئین با آغازگرهای اختصاصی ژن </strong><strong><em>rol</em></strong><strong>B</strong><strong> انجام گرفت.</strong>