بررسی ریزازدیادی و اثر کلشی سین جهت القای درون شیشه‌ای پلوئیدی در گیاه نرگس (Narcissus tazetta)

Abstract

در این پژوهش ریزازدیادی نرگس گونه<em>Narcissus tazetta</em>با کمک ریزنمونه‌های دوفلسی سوخ با استفاده از غلظت‌های 0، 5/0، 1 و 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین و پس از آن غلظت های 0، 5/0، 1 و 2 میلی گرم در لیتر ایندول استیک اسید به همراه 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین در مرکز تحقیقات کشاورزی و صنایع طبیعی همدان بررسی شد. در زمان‌های 4 و 6 هفته پس از کشت صفات طول برگ و تعداد سوخچه مورد ارزیابی قرار گرفتند. از گیاهچه‌های رشد یافته در شرایط درون شیشه‌ای جهت القای پلی پلوئیدی با کلشی‌سین استفاده شد. گیاهچه‌ها با کلشی­سین در چهار غلظت (00/0، 05/0 ،10/0 و 20/0 درصد) به مدت 24 و 48 ساعت تیمار شدند و درصد زنده مانی گیاهچه‌ها بررسی شد. پس از رشد کافی گیاهچه‌های زنده مانده، سطح پلوئیدی آنها با روش‌های شمارش کروموزوم نوک ریشه به روش استواورسین و فلوسایتومتری نمونه های برگی مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر کلشی‌سین بر صفت زنده مانی گیاهچه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد اما زمان تیمار آن و اثر متقابل غلظت کلشی‌سین و زمان تیمار معنی‌دار نشد. کاربرد کلشی‌سین باعث کاهش معنی دار زنده مانی گیاهچه‌ها گردید. بین غلظت‌های 05/0، 10/0 و 20/0 درصد کلشی‌سین اختلاف معنی‌داری در صفت زنده مانی گیاهچه‌ها مشاهده نشد. در نهایت از تعداد 72 گیاهچه تیمار شده با کلشی سین تعداد 32 گیاهچه زنده ماندند. نتایج ارزیابی‌های سطح پلوئیدی وجود سلول‌هایی را با دو سطح پلوئیدی دیپلوئید با تعداد 20 کروموزوم و تتراپلوئید با تعداد 40 کروموزوم را نشان دادند. همچنین نتایج حاصل از فلوسایتومتری، نتایج حاصل از شمارش کروموزوم نمونه‌های نوک ریشه را تایید کرد. از گیاهچه‌های زنده مانده تعداد 16 گیاهچه با سطح پلوئیدی دیپلوئید و تعداد 16 گیاهچه با سطح پلوئیدی میکسوپلوئید ارزیابی شدند. بالاترین میزان میکسوپلوئیدی در تیمار 10/0 % کلشی‌سین و مدت تیمار 24 ساعت به دست آمد. هیچ گیاهی با سطح پلوئیدی تتراپلوئید خالص پس از چندین واکشت مشاهده نشد.