جایگاه کانونی مؤلفه معنویت در الگوی پیشرفت اسلامی

Abstract

دو صفت رحمان (رحمت عام الهی) و رحیم (رحمت خاص الهی) حاکی از دو نوع تعامل خداوند با بندگان است. مؤمنین و جامعه ایمانی، مشمول رحمت خاص الهی و دیگر انسان‏ها مشمول رحمت عام او هستند. رحمت عام در پرتو عنایت و اراده عام الهی، متناظر با قواعد و قوانین تکوینی عالم است که علم و دانش بشری، متکفل فهم و استخراج آن است. رحمت خاص در پرتو اراده خاص الهی، متناظر با قوانین و مداخله تشریعی خداوند در عالم است که در سویه‏های سلب و فیض نمودار می‏شود. جامعه غیر دینی، بر مدار قوانین تکوینی عالم، به هدفی که ترسیم کرده و پاداش یا نتیجه طبیعی برنامه‏ریزی و عمل خود منتهی می‏شود. در مقابل، نتیجه فعالیت و برنامه‏ریزی جامعه دینی در چارچوب قوانین تکوینی عالم، می‏تواند همان نتیجه یا کمتر یا بیشتر باشد. جامعه دینی با تکیه بر عنصر ایمان و تقوا می‏تواند به نتیجه‏ای مضاعف و دوچندان دست یابد. بر این اساس، خروجی الگوی توسعه غربی تکنولوژی (سخت‏افزار) و خروجی الگوی پیشرفت اسلامی، انسان کامل (نرم‏افزار) است. تمرکز جامعه غیر دینی، بر کشف و استخراج هر چه بیشتر قوانین تکوینی عالم و نقطه تمرکز جامعه دینی علاوه بر تلاش در راستای کشف و فهم قوانین تکوینی، تلاش برای افزایش ایمان و تقوا است.