هم‌پایگی و پیامدهای آن در شعر "تنها صداست که می‌ماند"

Abstract

شعر «تنها صداست که می‌ماند» از دفتر "ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد" فروغ فرخزاد از جمله اشعاری است که می‌توان آن را در زمرۀ متن‌های گشوده در نظر گرفت. یکی از مهمترین دلایل این ویژگی، به کار گرفتن بندهای هم‌پایه از آغاز تا پایان این شعر است. بندهای هم‌پایه، به مثابه تمهیدی بلاغی در این شعر، با ایجاد زمینه‌ای برای مطرح شدن پرسش‌های ضمنی، دلالت‌های صریح را به سوی دلالت‌های ضمنی سوق می‌دهند و بدین سبب، بستارهای تفسیری را با طلب کردن مشارکت خواننده به وضعیتی مبتنی بر گشودار تبدیل می‌سازند. در این پژوهش تلاش شده است تا با تحلیل گزاره‌های منفرد، در پیوند با ساختار و فرم کلی شعر، نشان داده شود که چگونه بندهای هم‌پایه، که ظاهراً مستقل از یکدیگر جلوه می‌کنند، در فرآیند تفسیر به یکدیگر پیوسته می‌شوند و به این ترتیب، زمینۀ بازی مقیدی را ایجاد می‌کنند که بر اساس آن، معناهای متن از خلال پیوند افق‌های انتظار مؤلف و متن و خواننده به دست می‌آیند و انسجامی موقتی می‌یابند؛ معناهایی که با تغییر موقعیت سوژه، در جایگاه خواننده، دچار دگرگونی می‌شوند.