تحلیل نظام روایی محافظه‌کاری و خطر‌پذیری: نظریة گفتمان خیزابی مطالعة موردی روایت همنوایی شبانة ارکستر چوب‌ها اثر رضا قاسمی

Abstract

در این پژوهش، به بررسی و تحلیل نظام گفتمانی محافظه­کاری و خطر­پذیری در درون گفتمان پرداخته شده است. محافظه­کاری مرتبط با فضای هم­آیی، همسویی، هم­گرایی و هم­ترازی، و خطر­پذیری مرتبط با فضای چالشی، عدم همسویی و واگرایی است. هدف اصلی پژوهش، ضمن تحلیل رمان <em>همنوایی شبانة ارکستر چوب­ها </em>از رضا قاسمی با اتکا بر رویکرد نشانه ـ معناشناسی گفتمانی، تبیین عوامل و ابزارهایی است که دلالت­های معنایی را در این دو نظام تحت تأثیر قرار می­دهند. در این پژوهش، علاوه‌بر تحلیل روایت‌های گفتمانی که از نوع کنشی، تعاملی یا تطبیق با هستی هستند، به چگونگی شکل­گیری دو نظام محافظه‌کاری و خطرپذیری در رمان مذکور پرداخته شده است. فرض مقاله این است که نظام گفتمانی محافظه­کاری که براساس تطبیق است، با توجه به وجه انتقالی گفتمان مبتنی بر هم‌ترازی و هارمونی بین کنشگر و دنیا شکل می‌گیرد و کارکردهای مماشاتی از عوامل دخیل در آن هستند. اما در خطر­پذیری، کارکرد مقاومتی گفتمان دخالت دارد و با ایجاد برش و گسست، نفی شرایط ایجابی و ایجاد شرایط سلبی، با معناهایی با ویژگی رخدادی و نامنتظر مواجه می‌شویم. نظام حائلی، نظام فشاره­ای، گستره­ای و فرایند تنشی از دیگر ابزارها و عوامل مهم در شکل­گیری این دو نظام هستند که واکاوی شده‌اند. هدف اصلی این مقاله بررسی و تحلیل شرایط شکل‌گیری دو نظام گفتمانی محافظه‌کار و خطر‌پذیر از دیدگاه نشانه ـ معناشناسی گفتمانی، جهت تبیین نظریة گفتمانی خیزابی است که ما را از وضعیت‌های محدود و تطبیق‌پذیر به وضعیت‌های باز، رخدادی و در تکاپو سوق می‌دهند. <strong>:</strong>