نشانه‌های اضطراب در رمان درخت انجیر معابد

Abstract

نشانه ـ معناشناسی گفتمانییکی از نقدهای جدید بوده که با بررسی فرایندهای عاطفی در متن به نقد روان‌کاوانه یاری می­رساند<em>. درخت انجیر معابد</em> آخرین رمان احمد محمود است که نویسنده ضمن نقل داستان، درونیات شخصیت­ها را بیان کرده است. برخی شخصیت­های رمان تحت تأثیر محیط خانوادگی و نابرابری­های اجتماع، برآمده از جدال سنت و مدرنیته، دچار عقدة حقارت و اضطراب می­شوند که اعمال، گفتار و سبک زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می­دهد؛ از این رو می­توان جنبه­های مختلف آن را طبق نشانه ـ معناشناسی گفتمانی و نظریة روان‌کاوانة آدلر و هورنای که بر نقش مؤثر فرهنگ و اجتماع در ایجاد عقدة حقارت تأکید داشتند، بررسی کرد.<br /> در این پژوهش، نگارندگان با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به واکاوی رفتار و گفتار سه شخصیت اصلی رمان یعنی تاج­الملوک، فرامرز و فرزانه پرداخته‌اند که طبق گفتمان عاطفی و نظریة کارن هورنای در مرحلة بیداری هیجانی با نقص پوستی و اضطراب­هایی همچون تنهایی، ناامیدی و تأثیر محیط (تبعیض اجتماع) مواجه می­شوند و برای جبران، از پرخاشگری، کینه و انتقام بهره می­گیرند و هویت عاطفی خود را بروز می­دهند. گفتمان عاطفی در این رمان نمود بیشتری دارد و باعث به‌وجود آمدن گفتمان­های کنشی از نوع القایی و مرام­مدار در شخصیت­های داستان می­شود.<br />