نشانه‌‌ ـ ‌معناشناسی زبان اسطوره‌ای در رمان سنگ و سایه نوشتة محمدرضا صفدری

Abstract

زبان اسطوره‌ای زبانی است که شیوه‌های زمانی، مکانی یا نشانه‌ای ساختار اسطوره در آن بازتولید شده است. در این مقاله، با استفاده از متن رمان <em>سنگ و سایه</em> از محمدرضا صفدری، چگونگی چنین برساختی از اسطوره‌ در زبان تحلیل و تبیین شده است. در چنین تحلیلی، وضعیت تاریخ ـ نمود زمانی اسطوره ـ و طبیعت ـ نمود مکانی اسطوره ـ حائز اهمیت بسیار است. در جریان همین وضعیت تقابلی یا تناظریِ تاریخ و طبیعت است که دلالت‌های زبانی در رمانِ مورد مطالعه معنا می‌یابد. در این اثر، نویسنده با هدایت دلالت‌ها از مصداقی معیّن به سطحی سیال از معنا، امکان‌های دلالی زبان را گسترش داده و در این مسیر تخیل را به‌گونه‌ای به‌خدمت گرفته که هم تاریخ و هم طبیعت موجود در دل دنیای کهن‌الگویی متن و هم نابودی آن‌ها توجیه‌پذیر است. زبان اسطوره‌ای نیازمند نظامی است از دلالت‌های میان‌سطحی که بتواند گامی از نمادپردازی فراتر نهد. به‌نظر می‌رسد محمدرضا صفدری در رمان <em>سنگ و سایه</em> توانسته است به چنین نظامی از زبان دست یابد.