تنوع خصوصیات مختلف مرتبط با مقاومت مزرعه‌ای در ژنوتیپ‌های مختلف یونجه (Medicago sativa L.) نسبت به سرخرطومی برگ یونجه (Hypera postica Gyll.)

Abstract

سرخرطومی برگ یونجه آفت درجه یک تمام مناطق یونجه‌کاری ایران و جهان است. با کاربرد ارقام مقاوم، خسارت کاهش می‌یابد. در بررسی مقاومت مزرعه­ای 42 ژنوتیپ یونجه موجود در ژرم پلاسم نسبت به این آفت معلوم شد که، ژنوتیپ­ها، اثرات معنی‌داری روی تعداد لارو، میزان خسارت، وضعیت سبزینه، عملکرد تر علوفه و همچنین سایر صفات داشتند. رگرسیون گام‌به‌گام برای میزان خسارت به‌عنوان متغیر تابع معلوم کرد که تعداد لارو، ارتفاع بوته‌ها در زمان خسارت و درصد ماده خشک به‌ترتیب وارد مدل شدند و با ضریب تبیین تجمعی 47/30 درصد بیشترین تغییرات میزان خسارت را توجیه نمودند. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، حدود 59 درصد از تغییرات کل توسط دو مؤلفه اصلی اول توجیه شد. گزینش براساس مؤلفه اول منجر به انتخاب ژنوتیپ­های با عملکرد بالا و گزینش بر اساس مؤلفه دوم منجر به انتخاب ژنوتیپ‌هایی با مقاومت بالا نسبت به تغذیه لارو گردید. از طریق آنالیز خوشه­ای، پنج خوشه ایجاد شد. ژنوتیپ­های واجد عملکرد و مقاومت بالا، به‌ترتیب در خوشه­های اول و پنجم قرار گرفتند. برای اصلاح یونجه، ژنوتیپ­های فیض 49 با مقاومت پایین و عملکرد بالا و تک بوته 23 با مقاومت بالا و عملکرد پایین، می­توانند به‌عنوان والدین مناسب دو رگ‌گیری مورد استفاده قرار گیرند.