دفاع مشروع در فقه جزایی اسلام با تأکید بر آراء امام خمینی

Abstract

زمینه و هدف: نگاشته‌ی پیشِ­رو درصدد است به بررسی آراء و نظرات امام خمینی و سایر فقهای اسلام به تحلیل دفاع مشروع در قتل عمد پرداخته و از این گذر به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و بررسی یک رأی قضایی در رابطه با دفاع مشروع پرداخته است. روش تحقیق: این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای انجام شده است. یافته­ها: دفاع به‌عنوان اقدام مبتنی بر فطرت انسان موردقبول تمامی فقها قرارگرفته است. دفاع مشروع از منظر امام خمینی قدرتی است بازدارنده که به‌موجب آن، حق انجام عملی که شرعاً ضروری است، برای شخص، علیه دیگری وجود دارد تا خطر واقعی حال و غیر مشروع را دفع کند. برای تحقق دفاع مشروع مجموعه‌ای از شروط لازم است که برخی از آن‌ها در خصوص مهاجم و برخی دیگر در رابطه با مدافع است. شرایط مربوط به مهاجم، فعلی یا قریب‌الوقوع بودن خطر و نامشروع بودن تهاجم است و شرایط مربوط به مدافع عبارت‌اند از ضروری بودن فعل دفاعی. نتیجه: از منظر امام خمینی برای تحقق دفاع مشروع باید میان رفتار ارتکابی مهاجم و دفاع شخص مدافع تناسب وجود داشته باشد. بدین معنا که مدافع باید از مراتب پایین دفاع مشروع اقدام به دفاع از خود کند.