چرخه تکرار یا چرخه عبرت (جرم اولی‌ها و پیشگیری از تکرار جرم)

Abstract

زمینه و هدف: از مهم‌ترین اهداف برای واردکردن مرتکبان جرم به چرخه دادرسی کیفری، اصلاح و بازپروری آنان، التیام آلام بزه دیده (قربانی)، بازپروری و اصلاح مجرم، همچنین مصون نگه‌داشتن جامعه از تکرار رفتارهای مجرمانه است. روش تحقیق: روش تحقیق این مقاله، اسنادی- کتابخانه‌ای است که با چهار تحقیق میدانی همراه شده تا رویکرد جدید قانون‌گذار را به‌طور واقع‌گرایانه، تبیین کند. این تبیین باید تا آنجا ادامه یابد که مأموران و قضات متصدی پرونده کیفری، با سیاست مقتضی بودن تعقیب و حبس­زدایی همراه شده و بدان عمل کنند. یافته­ها: بر پایه یک استدلال عقلی، اگر این اهداف، بدون تعقیب کیفری متهم یا بدون مجازات، حاصل شود، می‌توان گفت با هزینه‌ای کمتر به نتیجه‌ای بهتر، دست‌یافته‌ایم. به سخن دیگر، در چرخه عبرت، ضمن به حداقل رساندن فرایندهای دادرسی، از چرخه‌ی تکرار جرم (زندان، آزادی و زندان) پیشگیری کرده‌ایم. قانون‌گذار برای باز اجتماعی کردن مجرمان و مبارزه با معضل تکرار جرم، جایگزین‌های تعقیب (بایگانی پرونده، تعلیق تعقیب و تعویق آن) و جایگزین‌های مجازات (معافیت از کیفر، تعویق صدور حکم و تعلیق مجازات) را تصویب کرده است. شرط برخورداری از این مزایای قانونی، فقدان سوءپیشینه مؤثر کیفری (جرم اولی‌ها) و موافقت بزه دیده است. نتیجه: امروزه آثار منفی زندان ثابت‌شده و به‌ویژه در خصوص جرایم خرد و جرم اولی‌ها، باید قبل از واردکردن آنان به فرایند رسمی دادرسی، ابتدا به این سؤال پاسخ داده شود که آیا تعقیب کیفری آنان، ضرورت دارد؟ در این مقاله، علاوه بر پاسخ به این سؤال، به تعیین وظایف مجریان قانون (مأمور، دادستان و قاضی دادگاه) نیز پرداخته‌شده است.