رخساره ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند سورمه (ژوراسیک) در منطقه فارس
(ندگان)پدیدآور
جلیلیان, علی حسیننوع مدرک
Textمقاله پژوهشی
زبان مدرک
فارسیچکیده
سازند سورمه معرف نهشته سنگهای ژوراسیک منطقه زاگرس و یکی از مهمترین سنگ مخزنهای نفت و گاز حوضه خلیج فارس است. این سازند به طور عمده از کربناتهای ستبر لایه و صخرهساز تشکیل شده و با ناپیوستگی فرسایشی از سازندهای نیریز (ژوراسیک زیرین) و فهلیان (کرتاسه زیرین) جدا میشود. به منظور بازسازی تاریخچه رسوبگذاری و شناخت سکانسهای رسوبی نهشتههای ژوراسیک زاگرس سه برش سطحی از سازند سورمه در منطقه فارس داخلی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان میدهند که این مجموعه رسوبی شامل 15 رخساره گوناگون است که در مراحل مختلف تکامل یک پلاتفرم کربناته نهشته شدهاند. گسترش زیاد آهکهای دولومیتی لیتیوتیسدار در بخش آغازین سازند سورمه و هم ارزهای آن در مناطق وسیعی از خاورمیانه نشانه حضور یک دریای اپیریک در انتهای ژوراسیک پیشین (توآرسین) این مناطق است. در اوایل ژوراسیک میانی با تکاپوی گسلهای محدود کننده حوضه به خصوص گسل پیشانی کوهستان و جابجایی بستر رسوبی، الگوی رسوبگذاری به رمپ با انتهای پرشیب تغییر یافت و حوضه درون شلفی پارس پدید آمد. بالا بودن سطح آب دریاها و نرخ بالای تولید کربنات در اواسط ژوراسیک میانی (باژوسین) به رسوبگذاری تناوبی از شیل و آهکهای دوباره نهشته شده (توربیدایت آهکی) در بخش میانی سازند سورمه منجر گردید. با پر شدن تدریجی حوضه درون شلفی پارس در باتونین زمینه حضور دوباره رمپ هموکلینال فراهم شد و تولید کربناتهای کم عمق و نهشتههای تبخیری تا انتهای ژوراسیک ادامه یافت. بررسی تغییرات عمودی رخسارهها و مقایسه با منحنی افت و خیز سطح آب دریاها در ژوراسیک از بودن دو سکانس رسوبی رده دوم در سازند سورمه حکایت میکند که با ناپیوستگی نوع 1 محدود شدهاند. این دو سوپرسکانس به نوبه خود از شش سکانس رسوبی رده سوم تشکیل شدهاند و با چرخههای رسوبی بزرگ زونی زیرین یک و زونی زیرین دو اسلاس هم ارز هستند.
کلید واژگان
سازند سورمهژوراسیک
منطقه فارس
حوضه درون شلفی پارس
شماره نشریه
3تاریخ نشر
2014-05-221393-03-01
ناشر
دانشگاه بوعلی سینا همدانسازمان پدید آورنده
استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور، ایرانشاپا
2322-147X-