اصول روان‏ درمانگری چند بعدی معنوی

Abstract

اغلب الگوهای روان‏درمان‏گری در حوزه ادراک، به دو موضوع هستی و خودِ ادراک‏شده می‏پردازند. هدف پژوهش حاضر بررسی ادراک‏های مبنا و تنظیم اصول الگوی چندبعدی معنوی است. این پژوهش حاصل تحلیل متون دینی (قرآن کریم و روایات)، متون و یافته‏های روان‏شناختی و تجربه بالینی است. یافته‏ها نشان می‏دهند انسان دارای دو بعد معنوی و طبیعی، اما متعادل و توحیدی است. این ابعاد خود از وجوه مختلفی برخوردارند که بیانگر پیچیدگی خلقت انسان است. حوزه ادراکی انسان دارای چهار موضوع اصلی است: مبدأ، معاد، هستی و خود. محور این چهار موضوع، خداپنداشت (ادراک توحیدی و واقعی خداوند) است و لذا روان‏درمانگری چندبعدی معنوی نیز اصول اساسی خود را بر مبنای این حوزه ادراکی تنظیم کرده است. مبدأ ادراک‏شده (توحید)، انسان را با معنویت درگیر کرده، سازوکار درمانی «وحدت‏یابیِ» (انسجام) اعمال و درپی آن غایت ادراک‏شده (معاد)، «هدفمندی» اعمال را فعال می‏کند. با فعال‏شدن این دو، در حوزة هستی ادراک‏شده، سازوکار «ارزشمندی» و «معناددهی» به اعمال، و در حوزة خود ادراک‏شده سازوکارهای «فراروی» در بعد معنوی فعال می‏شوند. این سازوکارها در چارچوب اصل «عقلانیت» و «خودنظم‏جویی تعالی‏جویانه» زمینه درمان و تعالی‏خواهی مراجع را فراهم می‏کنند. با فعال سازی بعد معنوی درمان مراجعان با مشکلات روانشناختی احتمالا با سرعت بیشتر و به دلیل پیوند تغییرات با نظام اعتقادی فرد، با عود کمتری صورت می‏گیرد.