ساخت مدل کمی ژئومورفولوژی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی سیستم ها، مطالعه ‏موردی: حوزه آبخیز لتیان

Abstract

از سال‌های ابتدایی قرن بیستم مدل‌های مختلفی برای تخمین میزان فرسایش و رسوب ابداع شده است که استفاده از این مدل‌های تجربی محدود ‏به شرایط خاص اقلیمی و ژئومرفولوژی است که در آن طراحی شده‌اند. در این مقاله به عنوان پایه مطالعات، از روش کیفی ژئومرفولوژی استفاده ‏گردید و با استفاده از روش ‏AHP‏ مدل کیفی ژئومرفولوژی به مدل کمی ژئومرفولوژی تبدیل شد. این مدل با استفاده از شرایط خاص ایران ‏طراحی شده است. اساس این روش بر اشکال گوناگون فرسایشی است که رخساره نامیده می‌شود. سلسله مراتبی مورد استفاده بر اساس روش ‏ژئومرفولوژی با 6 معیار پوشش گیاهی، خاکشناسی، توپوگرافی، کاربری اراضی، اقلیم، زمین شناسی و 16 شاخص درصد پوشش گیاهی، فرم ‏رویشی، بافت خاک، نفوذپذیری خاک، ماده آلی خاک، شیب، جهت، نوع کاربری اراضی، نوع بارش، متوسط بارندگی سالیانه و نوع سنگ مادری ‏ساخته شد. پس از آن آمار رسوب برداشت شده در دوره آماری 30 ساله 1354 الی 1385 از ایستگاهای هیدرومتری واقع در خروجی 4 مورد از ‏زیرحوزه های منطقه مورد مطالعه، استخراج شده و در نهایت با متناظر قرار دادن شدت فرسایش محاسباتی و این آمار مشاهداتی، نتیجه گیری شد ‏که شدت فرسایش محاسبه شده از طریق مدل کمی ژئومرفولوژی با رسوب اندازه گیری شده در ایستگاه هیدرو متری با ضریب اعتماد 99 ‏هماهنگی دارند. بدین ترتیب فرمول نهایی ارائه شده مورد پذیرش قرار گرفت.‏