بررسی تأثیر فردگرایی بر گفتمان عدم مداخله حاکمیت در الزام به حجاب

Abstract

یکی از ویژگی مهم جامعه‌ مدرن در عصر کنونی، تشدید فردگرایی است که در فضای فرهنگی جامعه ایران تأثیر گذاشته است. تصور برخی از افراد جامعه ایران نسبت به رعایت پوشش اسلامی، از «تعهد اجتماعی داشتن» به سمت «فردی و شخصی انگاشتن» آن سوق پیدا کرده است و در نتیجه، دخالت حکومت و دولت را در الزام به رعایت آن غیر مجاز تلقی می‌کنند. هدف مقاله حاضر، واکاوی میزان تأثیر فردگرایی با انگاره عدم ‌مداخله دولت در الزام به حجاب و اجرای امر به‌ معروف و نهی از منکر است. این پژوهش، به روش پیمایشی با توجه به دریافت دانشجویان دانشگاه تهران – پردیس فارابی در سال تحصیلی 1395-1396 بوده است که از بین آنان 370 نفر به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. همچنین از روش کیفی و مصاحبه با نخبگان حوزوی و دانشگاهی و دریافت دیدگاه‌های ایشان بهره برده شده است. یافته­های تجزیه ‌و تحلیل داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزار SPSS نشان می‌دهد که شاخص‌های مؤثر فردگرایی (مصالح فردی، استقلال‌گرایی، خودمحوری، لذت‌گرایی فعلی، آزادی در تدبیر بدن) بر انگاره عدم‌ مداخله دولت در الزام به حجاب به میزان قابل‌ توجهی اثرگذار است و به ‌تبع آن، تأثیر مستقیم بر اجرایی شدن قانون امر به ‌معروف و نهی از منکر دارد. جهت اجرای قانون امر به‌ معروف و نهی از منکر و نهادینه‌سازی فرهنگ عفاف و حجاب باید به زیرساخت‌های ذهنی و فرهنگی در جامعه فردگرا توجه بسیاری شود و با تقویت فرهنگ قانون‌گرایی در جامعه و پرورش انسان‌های منضبط و قانون‌گرا به مقوله حجاب به‌ عنوان قانون اجتماعی لازم الرعایه تأکید شود.