ارزش زیست محیطی کربن ذخیره‌شده در خاک عرصه‌های مختلف پخش‌سیلاب دشت گربایگان فسا

Abstract

ذخیره‌ کردن کربن در عرصه‌های طبیعی روشی سازگار با اصول توسعه‌ی پایدار و یکی از راه‌کارهای شناخته‌شده برای کاهش کربن جوی و اصلاح وضع موجود آب‌وهوایی است .برای مشخص‌شدن نقش آبخوان‌داری در کاهش میزان دی‌اکسیدکربن هوا و ذخیره‌ی آن به‌صورت کربن‌آلی، در هر نوار از شبکه‌های پخش‌سیلاب، در آبان سال 1396 سه نمونه خاک از ابتدا، وسط و انتهای هر نوار از عمق 30-0 سانتی متر تهیه شد. سه نمونه‌ی تصادفی شاهد نیز برداشته شد و میزان‌ کربن‌آلی نمونه‌ها (36 نمونه) اندازه‌گیری و میزان ترسیب کربن محاسبه شد. داده‌های به‌دست‌آمده با طرح ‌آماری بلوک‌های کامل‌تصادفی تحلیل و میانگین‌ها با آزمون دانکن در تراز 5% مقایسه شد. نتایج تحلیل واریانس داده‌ها نشان داد که پخش<strong>‌</strong>سیلاب در کاربری<strong>‌</strong>های مختلف بر درصد کربن<strong>‌</strong>آلی و میزان ترسیب<strong>‌</strong>کربن در خاک در تراز 1% معنی<strong>‌</strong>دار شد. نتایج مقایسه‌ی میانگین‌ها در کاربری جنگل متراکم اوکالیپتوس همراه با پخش‌سیلاب در مقایسه با شاهد، نشان داد که بیش‌ترین مقدار کربن 44/2 تن در هکتار، یعنی معادل 162/2 تن گاز دی‌اکسیدکربن هوا در خاک ترسیب شده است، در صورتی‌که در کاربری شاهد (مرتع بی پخش‌سیلاب)، مقدار ترسیب کربن 6/07 تن در هکتار کربن تعیین شد. با توجه به گذشت 35 سال از اجرای برنامه‌ی پخش‌سیلاب در این عرصه‌ها، هر هکتار از عرصه‌ی جنگل متراکم اوکالیپتوس به‌طور متوسط سالانه 4/6 تن گاز دی‌اکسیدکربن را به‌صورت ماده‌ی ‌آلی در خاک ترسیب کرده و نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا نموده است. ارزش اقتصادی-زیست‌محیطی کل کربن ترسیب‌شده در خاک عرصه‌های جنگل متراکم اوکالیپتوس 1/36 میلیارد ریال در هکتار با میانگین 38/85 میلیون ریال در هکتار در سال است.