بررسی کارآیی ساختارهای مختلف مدل ترکیبی در روش انگشت‌نگاری رسوب برای تعیین سهم منابع مختلف رسوب ته‌نشین‌‌شده در مخزن سد خاکی لاور فین، استان هرمزگان

Abstract

برای مهارکردن فرسایش و کاهش‌دادن رسوب خروجی هر آبخیز باید قسمت‌هایی از آنکه سهم‌شان در رسوب خروجی بیش‌تر است شناسایی گشته، و اقدام‌های حفاظتی بر ‌آن‌ها متمرکز شود. یکی از متداول­ترین روش‌هایی که در سال‌های اخیر در تعیین سهم منابع مختلف به‌کار رفته روش انگشت‌نگاری است. تاکنون ساختارهای مختلفی از این روش داده شده که لازم است کارآیی آن­ها نسبت به یک‌دیگر مقایسه، تا ضعف‌ها و قوت‌های آن­ها شناسایی شود. برای کمّی‌کردن سهم منابع در تولید رسوب‌های ته­نشین‌شده در مخزن سد لاور فین در استان هرمزگان، کارآیی هشت مدل ترکیبی کولینز، هیوز، موتا، اسلاتری، لندور، لندور اصلاح‌شده، مدل بیزی با تبدیل CLR، مدل بیزی با توزیع دریکله بررسی و مقایسه گردیدند. پس از جمع­آوری اطلاعات اولیه و تهیه­ی نقشه‌های پایه در بازدید میدانی، 23 نمونه­ی سطحی از سه زیرحوضه و نه نمونه از رسوب‌های ته­نشین‌شده در مخزن سد جمع­آوری، و برای هر نمونه 56 ردیاب اندازه­گیری شد. ترکیب بهینه­ی ردیاب با استفاده از روش­های آماری شناسایی، و مدل‌های مختلف ترکیبی اجرا شدند. نتایج نشان دادند که چهار عنصر Mn، La، Nd وTh ترکیب بهینه­ی ردیاب‌ها بود. نتایج مدل‌های ترکیبی نشان داد که در حالتی که اندازه‌ی ردیاب‌های نمونه‌های رسوب در دامنه­ی اندازه‌ی متوسط ردیاب‌های منابع باشد عمل‌کرد تمام مدل‌ها شبیه است. در حالتی که اندازه‌ی ردیاب‌های نمونه‌های رسوب خارج از اندازه‌ی متوسط ردیاب‌های منابع باشد، بسته به نوع تابع، بهینه‌سازی عمل‌کرد مدل‌های مختلف متفاوت، و عمل‌کرد مدل‌ها با تابع هدف مشابه یکسان بود، به­طوری که در این پژوهش مدل‌های کولینز با هیوز و بیزی با تبدیل CLR، موتا با اسلتری و لندور با لندور اصلاح‌شده شبیه عمل کردند. به­طور کلی، کارآیی مدل­های ترکیبی مختلف در انگشت­نگاری متفاوت است، و خروجی آن­ها به نوع تابع هدف، که در بهینه­سازی کمینه می­شود، بستگی دارد.