اولویت بندی مکان‌های مناسب ساخت سد زیرزمینی با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیاره تاپسیس در آبخیز صادق‌آباد، استان فارس

Abstract

ساخت سدهای زیرزمینی یکی از راه‌های به‌دست‌آوردن آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک و مقابله با بحران خشک‌سالی است. سدهای زیرزمینی سازه‌هایی هستند که در مسیر جریان آب زیرزمینی ساخته شده و باعث بالاآمدن آب و ذخیره‌ی آن در مخزن خود می‌شوند. مهم‌ترین مشکل در ساختن سدها یافتن مکان مناسب است.هدف از پژوهش حاضر، مکان‌یابی و اولویت‌بندی مناطق مناسب ساخت سد زیرزمینی با استفاده از روش‌ تصمیم‌گیری چندمعیاره‌ی تاپسیس در آبخیز صادق‌آباد استان فارس است. با انجام بازدیدهای صحرایی و درنظر گرفتن عوامل درصد شیب، فاصله از گسل، کاربری زمین و سازند زمین‌شناسی مناطق نامناسب حذف، و نقشه‌ی مناطق توانمند برای ساختن سد زیرزمینی در منطقه تهیه شد. برای اولویت‌بندی مکان‌های مناسب بر اساس نظر کارشناسان و مرور بر منابع علمی، از 9 معیار کمیت آب، طول محور سد، عمق محور سد، ضریب ذخیره‌ی مخزن، حجم مخزن، تکیه‌گاه، شیب، نیاز آبی (آشامیدنی کشاورزی و صنعت) و دست‌رسی (جاده، روستا و منابع قرضه) استفاده شد. بر بر اساس قضاوت کارشناسی و تعریف معیارها و برهم‌نهی نقشه‌های پایه 17 محل اولیه انتخاب شد. نتایج نشان داد که بیش‌ترین وزن در مکان‌یابی سد زیرزمینی کمیت آب و نیاز آبی (به‌ترتیب 0/308 و 0/2048) بود. در مقابل، کم‌ترین وزن در طول محور سد و تکیه‌گاه محور سد (0/0074 و 0/0028) دیده شد. در پایان، اولویت‌های اول تا سوم سه محل پیشنهاد‌شده‌ی سدهای 15، 2 و 14 معرفی شد. با توجه به محدودیت جدی منابع آب زیرزمینی در بخش عمده‌یی از کشور و به‌ویژه استان فارس، استفاده از این روش‌ها برای شناسایی محل‌های مناسب و توسعه‌ی سدهای زیرزمینی سودمند خواهد بود.