پهنه‌بندی اقلیمی با تاکید بر متغیرهای باد در استان‌های ایلام، خوزستان و بوشهر

Abstract

فرسایش بادی یکی از بارزترین مصادیق و اصلی‌ترین شناسه‌های جریان ویران‌گر بیابان‌‌زایی محسوب شده و در شمار مهم‌ترین مشکلات مانع راه توسعه و عمران در اغلب کشورهای قرار گرفته است. نسبت سطوح مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی در ایران بیش از شش برابر متوسط جهانی است. از این‌رو، هدف این پژوهش، پهنه­‌بندی اقلیمی منطقه غرب و جنوب غرب کشور با تکیه بر عوامل باد است. در این بررسی، 77 متغیر اقلیمی در بازه­های زمانی ماهانه و سالانه از ایستگاه­‌های هواشناسی وابسته به سازمان هواشناسی کشور در داخل و مناطق مجاور منطقه مورد بررسی انتخاب و برای کاهش تعداد متغیرها و تعیین عوامل موثر از تحلیل عاملی به‌روش تجزیه مولفه­‌های اصلی با دوران واریماکس استفاده شد. سپس، توزیع مکانی امتیازات عاملی در محیط Surfer ver10 ترسیم شد. نتایج تحلیل عاملی، شش عامل دمای گرمایشی­-بارش، متوسط سرعت باد، سرعت باد غالب، رطوبت نسبی، سریع­ترین سرعت باد و تابش را شناسایی کرد که این عوامل به‌ترتیب 24.01، 19.78، 14.65، 12.66، 9.85 و 3.09 درصد و در مجموع 84 درصد واریانس داده­‌ها را شامل می­شوند. در این منطقه، هفت پهنه اقلیمی به‌روش وارد تعیین شد که شامل ناحیه معتدل مدیترانه­‌ای با بادهای نسبتاً سریع، ناحیه گرم و نیمه‌خشک با بادهای سریع، ناحیه گرم و نسبتاً خشک با هوای آرام، ناحیه بسیار گرم و خشک و بادی با بادهای سریع، ناحیه بسیارگرم و خشک و بادی، ناحیه نسبتاً گرم و نیمه‌خشک با هوای آرام، ناحیه بسیارگرم و خشک و شرجی با بادهای نسبتاً سریع است که به‌ترتیب 17، 10.5، 15.1، 22.1، 7.9، 9.9 و 17.4 درصد از مساحت را در منطقه مورد مطالعه به خود اختصاص می­دهند.