ارزیابی عملکرد شاخص‌های شناسایی خشکسالی و بارش استاندارد از وضعیت ‏خشکسالی حوضه دریاچه ارومیه

Abstract

<span dir="RTL">در سال‌های اخیر خشک شدن دریاچه ارومیه به‌عنوان دومین دریاچه فوق شور دنیا مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. این پژوهش، به بررسی اثر خشکسالی بر خشک شدن تدریجی این دریاچه به‌کمک دو شاخص بارش استاندارد (SPI) <span dir="RTL">و شاخص شناسایی خشکسالی (RDI) <span dir="RTL">می‌پردازد. در این تحقیق از داده‌های جهانی بارش پایگاه GPCC و دمای پایگاه NCEP/NCAR <span dir="RTL">در دوره بلندمدت 2010-1980 استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهند که حوضه دریاچه ارومیه در سال 2000-1999 دچار خشکسالی شدیدی شده است. اثرات سوء این خشکسالی می‌توانست با ترسالی‌های بعدی تقلیل یابد، ولی حوضه با تجربه دوره‌های نرمال و نزدیک به نرمال در سال‌های بعد، مجددا در سال 2008 دچار خشکسالی نسبتا شدید دیگری شده است. مقدار شاخص‌های RDI و SPI <span dir="RTL">برای واقعه سال 1999 به‌ترتیب 2.23- و 2.13- به‌دست آمد. مقایسه این دو شاخص برای دیگر موارد خشکسالی شدید و بسیار شدید حادث شده در منطقه نشان از حساس‌تر بودن شاخص RDI <span dir="RTL">نسبت به شاخص SPI <span dir="RTL">در ارزیابی خشکسالی‌های حدی دارد. از سال 2000 به بعد، حوضه هم از نظر بارش و هم از نظر خشکسالی به شرایط نرمال نزدیک شده است، اما مساحت دریاچه ارومیه روند کاهشی خود را تا به امروز ادامه داده است. این امر نشان می‌دهد که علاوه بر خشکسالی، عوامل دیگری نیز در خشک شدن این دریاچه نقش داشته‌اند. بر اساس نتایج به‌دست آمده، دوره توسعه فعالیت‌های عمرانی در حوضه منطبق بر دوره‌هایی است که شاخص‌های خشکسالی، شکننده بودن حوضه از نظر منابع آبی را به‌خوبی نشان داده‌اند. این امر نمایانگر اهمیت استفاده از سیستم‌های پایش خشکسالی، به‌عنوان جزئی تفکیک‌ناپذیر از مدیریت جامع منابع آب، برای جلوگیری‌ از فجایعی که کل کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌باشد.</span></span></span></span></span></span></span>