گونه‌های روایات تفسیری امام سجّاد(ع) در حوزه تعیین مصداق

Abstract

بسیاری از روایات تفسیری ائمه اطهار^(ع) در پی تفسیر آیات قرآن نیست، بلکه در پی تطبیق آن بر برخی از مصادیق آیه است. این در حالی است که عدم تفکیک حدود این روایات با روایاتی که درصدد تفسیر مفهوم آیه هستند، موجب شکل‌گیری پندارهای ناروا بر شیعه گشته است. <br />اهمیت جداسازی انواع این روایات، ضرورت تحقیق حاضر را روشن می‌سازد. در این مقاله پس از استخراج روایات تفسیری آن حضرت از مهمترین تفاسیر روایی شیعه و کتب حدیثی، سعی شده است گونه‌های آن روایات در بیان مصادیق آیات مورد بررسی قرار گیرد. <br />در نتیجه این تحقیق روشن شد که روایات تفسیری امام سجّاد^(ع) در حوزه تعیین مصداق، به صورت کلّی شامل روایات تعیین کننده مصداق ظاهر و تعیین کننده مصداق باطن است و نوع اول خود به انواع مصداق ظاهری کامل، مصداق ظاهری اتمّ و مصداق عام تقسیم می‌شود. عامل مهم در شکل‌گیری این گونه روایات تفسیری امام سجّاد^(ع) آن است که حضرت به دلیل شرایط حاکم بر عصر خویش سیاست تقیه را برگزیدند؛ اما این سیاست موجب نشد که از اعلام حقانیّت و جایگاه اهل بیت پیامبر^(ص) غافل شوند. یکی از راهکارهای ایشان برای نشان دادن این حقانیّت، تطبیق آیات قرآن بر شرایط عصر و زمان خود و اهل بیت پیامبر^(ص) است.